Odmowa pracy po godzinach i… jej skutki

-Pracuję w firmie, w której w sezonie wiosenno ?letnim często wymaga się pozostawania po godzinach ? mówi czytelnik. Nie zawsze jest mi to na rękę, ale nie chcę stracić zatrudnienia i zgadzam się na nadliczbówki. Zastanawiam się jednak, czy pracownik może odmówić pozostania po godzinach i jakie może to rodzić skutki?
-Pracodawca w wyjątkowych sytuacjach ma prawo zlecić pracownikowi wykonanie pracy w godzinach nadliczbowych- wyjaśnia mgr Przemysław Plaskota (KANCELARIA PRAWNA, ul. Krucza 2, I piętro, 150 m od Urzędu Skarbowego, tel. 41 -247 -25- 00) – o ile będzie się to mieściło w granicach określonych przepisami prawa. Praca w godzinach nadliczbowych może być wykonywana wyłącznie w przypadku: konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska, konieczności usunięcia awarii, zaistnienia szczególnych potrzeb pracodawcy.
Zlecając pracę nadliczbową pracodawca musi to uczynić wyraźnie i zrozumiale dla pracownika. Podporządkowanie się poleceniu pracodawcy co do wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych jest obowiązkiem pracownika. Nieuzasadniona odmowa wykonania pracy w nadgodzinach jest traktowana jako naruszenie obowiązków pracowniczych. Pracownik może wtedy zostać ukarany przez pracodawcę jedną z kar porządkowych, a w skrajnych przypadkach zwolniony z pracy.
Istnieją jednak grupy pracowników, którzy nie mogą wykonywać pracy w godzinach nadliczbowych, są to kobiety w ciąży, które mają bezwzględny zakaz pracy w nadgodzinach, obojętnie, czy jest to praca umysłowa (biurowa), czy fizyczna. Ciężarna może pracować maksymalnie 8 godzin dziennie. Nawet, gdyby kobieta sama zaproponowała przełożonemu, że chciałaby wykonywać swoje obowiązki w nadgodzinach, ten nie może się zgodzić.
Nie mogą też pracować nadliczbowo pracownicy młodociani w wieku od 16 do 18 lat, których również obowiązuje bezwzględny zakaz pracy w nadgodzinach, a także pracownicy niepełnosprawni( lecz nie jest to już zakaz bezwzględny, ponieważ istnieją wyjątki). Gdy niepełnosprawny zatrudniony jest jako stróż lub portier przy ochronie mienia, może pracować w nadgodzinach, o ile zdrowie i kondycja mu na to pozwalają. W podobnej sytuacji jest niepełnosprawny, który pracuje w innym zawodzie, ale otrzyma pisemną zgodę od lekarza na to, aby mógł pracować w nadgodzinach.
Kolejną grupą, wyłączoną z ?nadliczbówek?, są pracownicy zatrudnieni na stanowisku, na którym występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. W takim przypadku zatrudniony nie może pracować w godzinach nadliczbowych nawet ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy.
Jeżeli chodzi zaś o rodziców, którzy wychowują dzieci poniżej 4. roku życia, pracodawca może powierzyć takiemu pracownikowi pracę w godzinach nadliczbowych pod warunkiem, że pracownik wyrazi na to zgodę. Ponadto należy zaznaczyć, iż limit godzin nadliczbowych w ciągu tygodnia nie może przekraczać 48 godzin. W związku z tym praca nadliczbowa na dobę nie może trwać dłużej niż 5 godzin.