83. rocznica napaści ZSRR na Polskę. Lista ostrowczan wymordowanych przez Rosjan w 1940 roku

Dziś, w sobotę 17 września, o godz. 18.00 w kościele Najświętszego Serca Jezusowego w Ostrowcu Świętokrzyskim, zostanie odprawiona msza święta w intencji Ojczyzny oraz Ofiar Zbrodni Katyńskiej w 83.rocznicę agresji sowieckiej na Polskę. Na uroczystości zaprasza Społeczny Komitet Budowy Pomnika Katyńskiego w Ostrowcu Świętokrzyskim i jego przewodniczący Marek Wójcicki. Po modlitwie nastąpi złożenie przez delegacje złożenie wieńców i kwiatów pod Pomnikiem Katyńskim przy ulicy Sandomierskiej.

Agresja sowiecka na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dokonana 17 września 1939 r., będąca następstwem paktu Ribbentrop- Mołotow oraz dołączonego do niego tajnego protokółu (sygnowanych 23 sierpnia 1939 r. w Moskwie), zapoczątkowała łańcuch zbrodni, których doświadczyli obywatele polscy z rąk wschodniego sąsiada w okresie II wojny światowej.

Dokonując ataku na Polskę Związek Sowiecki złamał cztery umowy międzynarodowe: traktat ryski o wytyczeniu granicy Polski i Rosji Sowieckiej (1921), protokół Litwinowa o wyrzeczeniu się wojny jako środka rozwiązywania sporów (1929), pakt o nieagresji z Polską z 1932 r. (przedłużony w 1934 r. miał obowiązywać do końca 1945 r.) oraz konwencję londyńską definiującą pojęcie agresora (1933). Sytuacja prawna polskich jeńców wojennych w Związku Sowieckim była specyficzna, zostali wzięci do niewoli lub aresztowani w chwili, kiedy formalnie nie znajdowali się w stanie wojny z tym państwem, gdyż wojna nie została wypowiedziana.

Sowieckie władze wojskowe i NKWD traktowały polskich jeńców zgodnie z własnym interesem, Związek Sowiecki praktycznie nie wypowiedział czwartej konwencji haskiej z 1907 r., jednak ogólnie uznawał za nieważne układy zawarte przez władze carskie, w 1929 r. podpisał tylko tzw. konwencję czerwonokrzyską (o polepszeniu losu chorych i rannych w armiach czynnych). Brak uznania stanu wojny z Polską pozwalał stronie sowieckiej traktować wzięte do niewoli oddziały polskie za „uzbrojone bandy” ujęte na terytorium Związku Sowieckiego, natomiast ustawodawstwo sowieckie zatrzymanych z bronią, jako „wrogów ludu”, pozbawiało ochrony prawnej.

Z jeńcami polskimi we wrześniu 1939 r. postępowano różnie. Oficerów oddzielano od pozostałych żołnierzy już na miejscu ich schwytania, albo dopiero w punktach rejestracyjnych bywały przypadki natychmiastowych egzekucji. Szeregowców zwalniano, albo wywożono w głąb Związku Sowieckiego, częściej formowano kolumny marszowe, zmuszając jeńców do pokonywania długich tras (w asyście uzbrojonej eskorty). Wielu jeńców osadzono w więzieniach, stosowano przymusową pracę fizyczną. Zapadła decyzja o utworzeniu obozów rozdzielczych w Putywlu i Kozielsku, jeńcy byli eskortowani w rejon punktów zbornych, m.in. miejscowości Orzechowo, Stołpce, Szepietówka i Kamieniec Podolski. Sieć obozów jenieckich składała się z około 140 obozów tymczasowych i 8 rozdzielczych, obozy początkowo pozostawały w gestii Armii Czerwonej, później przeszły – niezgodnie z międzynarodowymi konwencjami – pod zarząd policji politycznej (NKWD). W październiku 1939 r. dokonano selekcji wśród jeńców, w jej rezultacie oficerowie Wojska Polskiego, Korpusu Ochrony Pogranicza, funkcjonariusze Policji Państwowej, Straży Więziennej, wywiadu i kontrwywiadu zostali skupieni w 3 obozach specjalnych.

W Kozielsku osadzono jeńców pochodzących z terenów Polski, pozostających pod okupacją niemiecką, w Ostaszkowie przede wszystkim funkcjonariuszy policji i żandarmerii, Straży Granicznej, Straży Więziennej oraz Korpusu Ochrony Pogranicza, w Starobielsku oficerów zawodowych i rezerwy Wojska Polskiego. Oddziałom Specjalnym NKWD, działającym w obozach jenieckich, polecono rozpracować poszczególne grupy jenieckie, zorganizować sieć konfidentów wśród jeńców, wysondować przekonania polityczne osadzonych oraz przygotować ich charakterystyki osobowe. Stan materiałów ewidencyjnych, śledczych i agenturalnych, dotyczących polskich jeńców wojennych, pozwolił władzom NKWD, w lutym 1940 r., na opracowanie precyzyjnej analizy charakteryzującej środowisko jenieckie.

5 marca 1940 r. na posiedzeniu Biura Politycznego WKP(b), głosami m.in. Stalina, Woroszyłowa i Mołotowa, zapadła tajna, adresowana do NKWD decyzja, dotycząca dalszych losów polskich jeńców wojennych i aresztowanych: „rozpatrzyć w trybie specjalnym z zastosowaniem najwyższego wymiaru kary rozstrzelania”.

Jej dramatyczne skutki miały dosięgnąć ponad 25 tysięcy obywateli polskich (14.700 jeńców wojennych i 11.000 osób przetrzymywanych w więzieniach tzw. Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy), elity państwowej i intelektualnej ówczesnej Rzeczypospolitej. Od początku kwietnia do połowy maja 1940 r. trwała akcja „rozładowania obozów jenieckich”. Funkcjonariusze NKWD, precyzyjnymi strzałami w tył głowy, wymordowali ponad 14 tysięcy jeńców polskich z obozów specjalnych w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. Egzekucje odbywały się w Smoleńsku, Katyniu, Twerze i Charkowie. Ta zbrodnia dokonana na polskich jeńcach wojennych, obrońcach Polski w 1939 r., nosi symboliczną, wielce wymowną nazwę Zbrodni Katyńskiej.

Na listach odnajdujemy również nazwiska ofiar związanych miejscem urodzenia, edukacji, pracy lub rodzinnie z Ostrowcem Świętokrzyskim w odniesieniu do współczesnych nam administracyjnych granic miasta i regionu. Poniżej zamieszczone zostały biogramy 46, dotychczas zidentyfikowanych, Polaków nierozerwalnie złączonych z Ostrowcem Świętokrzyskim, jacy odważyli się być wierni Ojczyźnie i wartościom, w których ich wychowano.

Polscy jeńcy wojenni z obozu w Kozielsku, rozstrzelani przez NKWD w Katyniu, spoczywający na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu

Kpt. Feliks BADECKI, ur. 7 kwietnia 1903 r. w Krasławce (obecnie Łotwa), s. Józefa i Wandy z Gorzkiewiczów. Ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego, absolwent Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Warszawie (1922) i Oficerskiej Szkoły Artylerii w Toruniu (1924). Młodszy oficer 4 i 6 baterii w 10 pułku artylerii lekkiej (dalej: pal), następnie instruktor w szkole podoficerskiej 25 pal. Do stopnia kapitana awansowany w 1933 r. Rodzinnie związany z Ostrowcem Świętokrzyskim. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na Liście Wywozowej (dalej: L.W.) NKWD z 1 kwietnia 1940 r., ekshumowany w 1943 r. /Amtliches Material zum Massenmord von Katyn (dalej: AM) 1875. Urzędowy wykaz niemiecki z cyfrą oznaczającą pozycję rejestrową zwłok/ identyfikację ułatwiły rzeczy osobistej, m.in. pocztówki od matki, Wandy Badeckiej.

Por. Bogusław DYBIEC, ur. 22 grudnia 1911 r. w Denkowie, s. Stanisława i Marcjanny (wg innego źródła Marianny) z Korpikiewiczów. Absolwent Państwowego Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu (1932), Wydziału Farmacji Uniwersytetu Warszawskiego (1937) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Sanitarnej w Warszawie (1936). Z Głównej Składnicy Sanitarnej przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Sanitarnego. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD z 2 kwietnia 1940 r., ekshumowany w 1943 r. (AM 2259) ? identyfikację ułatwiła m.in. legitymacja oficerska.

Por. Wacław KOSMALA, ur. 21 września 1909 r. w Starym Dworze (Czechy), s. Wawrzyńca i Marii z Błaszczyków. Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. Awans na pierwszy stopień oficerski w 1936 r. Rodzinnie związany z Ostrowcem Świętokrzyskim. Pracował jako nauczyciel w Ożarowie i Wszechświętych. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 025//3 z 9 kwietnia 1940 r.

Ppor. Czesław CHLEBNY, ur. 18 lipca 1905 r. w Bodzechowie, s. Franciszka, prawdopodobnie uczęszczał do szkoły średniej w Ostrowcu, następnie ukończył Wyższą Szkołę Mierniczą w Poznaniu. Oficer rezerwy ze starszeństwem od 1 września 1931 r., przydzielony do 73 pułku piechoty (dalej: pp). Rodzinnie związany z Ostrowcem Świętokrzyskim. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 032/4 z 14 kwietnia 1940 r., ekshumowany w 1943 r. (AM 1683).

Ppor. Henryk CHMIELNICKI, ur. 15 stycznia 1896 r. w Wojciechowicach (obecnie pow. opatowski), s. Aleksandra i Apolonii z Huttów. Absolwent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Działacz niepodległościowy w Radomiu i Ostrowcu, w listopadzie 1918 r. ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego, w 24 pp uczestniczył w walkach z Ukraińcami. W 1920 r. podczas polskiej ofensywy na kijowskim kierunku operacyjnym w batalionie zapasowym Dowództwa Okręgu Generalnego w Kielcach, jesienią tegoż roku ukończył Wyższy Kurs Medyków Wojskowych w Warszawie. Awans oficerski w 1923 r. W okresie międzywojennym mieszkał i pracował w Warszawie, rodzinnie związany z Ostrowcem Świętokrzyskim. Przydzielony do 10 Szpitala Okręgowego, w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 036/3 z 16 kwietnia 1940 r.

Ppor. Wacław CZERWONKO, ur. 1 sierpnia 1904 r. w Bodzechowie, s. Antoniego i Marianny z Waleszyńskich. Prawdopodobnie ukończył Państwowe Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu, absolwent średniej szkoły rolniczej w Żyrowicach (1927) oraz Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 4 w Tomaszowie Mazowieckim (1927). W 1937 r. przeniesiony do batalionu KOP Nowe Święciany (w innym źródle mowa o 133 pułku piechoty). Leśniczy na Kresach Wschodnich (leśnictwo Łoś, później Kukutele). W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W NKWD nr 032/2 z 14 kwietnia 1940 r., ekshumowany w 1943 r. (AM 3233), identyfikację ułatwił list.

Ppor. Edward DUDZIŃSKI, ur. 13 października 1905 r. w Brzóstowej, s. Franciszka i Jadwigi z Wysockich. Absolwent Państwowego Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu (1923), Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie (1929). Przeszkolenie wojskowe odbył w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 9 w Berezie Kartuskiej (1930). W okresie międzywojennym mieszkał i pracował w Warszawie. Zmobilizowany we wrześniu 1939 r., w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej. Figuruje na L.W. NKWD nr 015/1 z 1940 r., ekshumowany w 1943 r. (AM 429), identyfikację ułatwiły m.in. książeczka uposażeniowa, świadectwo szczepienia i dwa listy. Ppor. Kazimierz GAIK, ur. 8 grudnia 1911 r. w Denkówku k.Ostrowca, s. Wojciecha Marianny z Wielgusów. Absolwent Instytutu Administracyjno- Gospodarczego w Krakowie (1933), Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie (1934) i kursu w 79 pp (1934). Awansowany na pierwszy stopień oficerski w 1937 r. W 1939 r. szef działu kontroli technicznej PZL Mielec. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 040/2 z kwietnia 1940 r., ekshumowany w 1943 r. (AM 2358) / identyfikację ułatwiły legitymacja i list.

Ppor. Feliks GRABECKI, ur. 16 sierpnia 1894 r. w Warszawie, s. Adolfa i Heleny z Goldwasserów. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1919-1921, lekarz, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego (1922). Oficer rezerwy ze starszeństwem od 1 lipca 192 0 r. W 1933 r. pracował w Ostrowcu, przed wybuchem wojny w Szpitalu Wolskim w Warszawie. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 052/2. z 27 kwietnia 1940 r.

Ppor. Roch KARWAŃSKI, ur. 9 sierpnia 1908 r. w Ostrowcu, s. Stanisława i Zofii z Pyszniakowskich. Absolwent Państwowego Seminarium Nauczycielskiego im. T.Kościuszki w Ostrowcu (1928), kursu w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 10 w Gródku Jagiellońskim. Nauczyciel szkoły powszechnej na Wołyniu (pod Równem). Awans oficerski w 1935 r., przydzielony do 77 pp. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 029/4 z kwietnia 1940 r., ekshumowany w 1943 r. (AM 3007).

Ppor. Józef KOTLIŃSKI, ur. 22 stycznia 1898 r. w Szewnie (obecnie pow. ostrowiecki), s. Bolesława i Michaliny ze Słomskich. W latach 1918-1921 w Wojsku Polskim, absolwent kursu oficerskiego przy Dowództwie Okręgu Generalnego w Kielcach. W okresie międzywojennym był m.in. urzędnikiem w Państwowym Banku Rolnym w Warszawie. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 054/3 z 5 maja 1940 r.

Ppor. Augustyn ŁODYKOWSKI, ur. 27 lipca 1903 r. w Ostrowcu, s. Wawrzyńca i Marianny z Woźniaków. Harcerz, absolwent Państwowego Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu, maturę uzyskał w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Ostrowcu (1926). W latach 1927- 1939 był nauczycielem szkoły powszechnej w Karłowiczach na Nowogródczyźnie. Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 10 w Gródku Jagiellońskim, awans oficerski w 1932 r., przydzielony do 77 pp. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 025/1 z 9 kwietnia 1940 r. Ekshumowany w 1943 r., identyfikację ułatwiły m.in. dowód osobisty i legitymacja oficerska.

Ppor. Ludwik MŁYNARCZYK, ur. 23 sierpnia 1895 r. w Ostrowcu, s. Antoniego i Michaliny z Siurków. W 1919 r. w 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej, od 1921 r. w Departamencie Spraw Morskich. Absolwent Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu (1923). Od 1935 r. pracownik cywilny Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu, w 1938 r. przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu VIII. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 052/4 z 27 kwietnia 1940 r., ekshumowany w 1943 r. (AM 3802)/ identyfikację ułatwiły m.in. 2 listy.

Ppor. Wacław NOWAK, ur. 8 marca 1912 r. w Ostrowcu, s. Jakuba i Marianny z Dudów. Uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu, uczniami tej samej klasy szkolnej byli m.in. Bogusław Dybiec, Tadeusz Kozłowski, Marian Otko i Jan Piwnik. Absolwent Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Ostrowcu (1933) oraz dywizyjnego kursu podchorążych rezerwy przy 4 pp Leg. (dalej: pp Leg.). W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 029/3 z 13 kwietnia 1940 r.

Ppor. Marian OTKO, ur. 15 lipca 1912 r. w Ostrowcu, s. Franciszka i Stanisławy z Łukasiewiczów. Harcerz, absolwent Państwowego Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu (1932). Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim i dywizyjny kurs podchorążych rezerwy przy 4 pp Leg. Awans oficerski w 1935 r. do września 1939 r. pracował w Ostrowcu Świętokrzyskim. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 017/2 z 1940 r. Ekshumowany w 1943 r. (AM 1601), identyfikację ułatwiły m.in. dowód osobisty, wizytówka i list.

Ppor. Stanisław PRONOBIS, ur. 27 lutego 1904 r. w Goździelinie (powiat ostrowiecki), s. Wojciecha i Katarzyny z Gromków. Absolwent Państwowego Gimnazjum im Joachima Chreptowicza w Ostrowcu, następnie Szkoły Mierniczo-Melioracyjnej. Studiował na Politechnice Lwowskiej, ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty (1928). Awans oficerski w 1931 r., przydzielony do 2 pp Leg. Geometra, uczestniczył w pomiarach granicy polskosowieckiej (1935). Przed wybuchem II wojny światowej mieszkał w Łucku, brał udział w wojnie obronnej 1939 r. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 029/5 z 13 kwietnia 1940 r.

Ppor. Maksymilian ROMANOWSKI, ur. 11 maja 1911 r. w Klimkiewiczowie (ówczesna osada fabryczna Zakładów Ostrowieckich), s. Bronisława i Bronisławy z Sokołowskich. Absolwent Szkoły Technicznej w Warszawie (1931), dywizyjnego kursu podchorążych przy 82 pp oraz kursu w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej (1933). Awans oficerski w 1935 r., przydzielony do 7 batalionu pancernego. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 032/2 z 14 kwietnia 1940 r., ekshumowany w 1943 r. (AM 2920) / identyfikację ułatwiła legitymacja oficerska.

Ppor. Jan SZAFRAŃSKI, ur. 14 maja 1902 r. w Szewnie (obecnie powiat ostrowiecki), s. Jakuba i Józefy ze Szczurków. Absolwent Liceum Handlowego w Tarnowie (1925) oraz kursu w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty Okręgu Korpusu X w Przemyślu (1926). Awans oficerski w 1930 r., przydzielony do 9 pp Leg. Pracownik ?Społem? w Brześciu n.Bugiem. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W NKWD nr 040/2 z kwietnia 1940 r., ekshumowany w 1943 r. (AM 2387).

Ppor. Feliks ZELBA, ur. 17 lutego 1911 r. w Śremie, s. Ignacego i Stanisławy z Walkiewiczów. Absolwent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego (1935) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Sanitarnej w Warszawie (1936). Lekarz internista, pracował w Ostrowcu i w Brodach Iłżeckich. Awans na pierwszy stopień oficerski w 1938 r., przydzielony do 7 Szpitala Okręgowego. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 052/1 z 27 kwietnia 1940 r., ekshumowany w 1943 r. (AM 2873).

Polscy jeńcy wojenni z obozu w Ostaszkowie, rozstrzelani przez NKWD w Twerze, spoczywający na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje

Marian WASILEWSKI, ur. 2 lutego 1896 r. w Paulinowie (obecnie w granicach administracyjnych Ostrowca Świętokrzyskiego), s. Stanisława i Antoniny z Miechowskich. Należał do POW, od listopada 1918 r. do marca 1919 r. zastępca dowódcy kompanii Straży Kolejowej Wyszków- Mińsk Mazowiecki. W Wojsku Polskim od marca 1919 r. do sierpnia 1921 r., służył w 77 pp. Oficer rezerwy od 1919 r., następnie w Straży Granicznej: od 1933 r. do września 1939 r. odcinek SG Międzychód. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, figuruje na L.W. NKWD nr 016/2 z kwietnia 1940 r. wśród jeńców obozu ostaszkowskiego (poz. 90).

Por. Tadeusz KUCHARCZAK, ur. 27 czerwca 1905 r. w Gojcowie, s. Piotra i Anny z Lisów. Prawnik, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (1930). Awans oficerski w 1932 r., przydzielony do 2 pp Leg. Mieszkał w Ostrowcu Świętokrzyskim, we wrześniu 1939 r. w Drohobyczu. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, występuje na L.W. NKWD nr 045/3 z 22 kwietnia 1940 r. wśród jeńców obozu ostaszkowskiego (poz. 94). Aspirant Policji Państwowej (dalej: PP)

Stanisław BOŁTUĆ, ur. 1 lutego 1897 r. w Cuborach k.Lidy, s. Edwarda i Wiktorii z Bohdziewiczów. W Wojsku Polskim od marca 1919 r. do grudnia 1923 r. (ppor. rez., 1 Dywizja Litewsko-Białoruska), w Policji Państwowej od lutego 1924 r. Od 20 lipca 1937 r. w Komisariacie PP w Ostrowcu Świętokrzyskim, od 7 maja 1938 r. kierownik powyższego Komisariatu. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wymieniony na L.W. NKWD nr 023/3 z 10 kwietnia 1940 r. wśród jeńców obozu ostaszkowskiego (poz. 86).

Starszy przodownik PP Zygmunt ŁEBKOWSKI, ur. 10 stycznia 1890 r. w Kamienicy Polskiej k.Częstochowy, s. Jana i Marianny. Funkcjonariusz z Komisariatu PP w Ostrowcu Świętokrzyski. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wymieniony na L.W. NKWD nr 027/1 z 13 kwietnia 1940 r. wśród jeńców ostaszkowskiego (poz. 90).

Starszy przodownik PP Antoni PULSAKOWSKI, ur. w Ostrowcu, s. Tomasza i Marianny. Podczas I wojny światowej w armii rosyjskiej, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej (1920). W policji prawdopodobnie od 1925 r., we wrześniu 1939 r. w Komisariacie Kolejowym w Brześciu n.Bugiem. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wymieniony na L.W. NKWD nr 038/3 wśród jeńców obozu ostaszkowskiego (poz. 94).

Przodownik PP Stanisław GRUSZKA, ur. 2 grudnia 1899 r. w Częstocicach (obecnie w granicach administracyjnych Ostrowca Świętokrzyskiego), s. Wawrzyńca i Agnieszki ze Świerdowskich. W policji od 1922 r., w 1934 r. ukończył Normalną Szkołę Fachową dla Szeregowych PP w Mostach Wielkich. We wrześniu 1939 r. na Posterunku w Szczekocinach. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wymieniony na L.W. NKWD nr 037/2 z 20 kwietnia 1940 r. wśród jeńców obozu ostaszkowskiego (poz. 41).

Starszy posterunkowy PP Stanisław GRYCZEWSKI, ur. w 1904 r. Ostrowcu, s. Mikołaja. W policji od 1927 r., we wrześniu 1939 r. służył w Komendzie Głównej PP. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wymieniony na L.W. NKWD nr 037/3 z 20 kwietnia 1940 r. wśród jeńców obozu ostaszkowskiego (poz. 74).

Starszy posterunkowy PP Jan JACHOREK, ur. 20 listopada 1909 r. w Częstocicach (obecnie w granicach administracyjnych Ostrowca Świętokrzyskiego), s. Piotra i Anny z Lizaków. W policji od 1932 r., od sierpnia 1937 r. do września 1939 r. w Wydziale III Komendy Głównej. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wymieniony na L.W. NKWD nr 023/3 wśród jeńców obozu ostaszkowskiego (poz. 40).

Starszy posterunkowy PP Jan ZASOŃ, ur. 10 grudnia 1898 r. w Białej (obecnie woj. świętokrzyskie), s. Franciszka i Franciszki z Lipowiczów. W 1935 r. ukończył Normalną Szkołę Fachową dla Szeregowych PP w Mostach Wielkich. Funkcjonariusz z Komisariatu w Ostrowcu Świętokrzyskim. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wymieniony na L.W. NKWD nr 044/3 z 22 kwietnia 1940 r. wśród jeńców obozu ostaszkowskiego (poz. 96).

Posterunkowy PP Jan FRANCUZ, ur. 14 kwietnia 1900 r. w Borzymowie, s. Franciszka i Franciszki. W policji od 1922 r., we wrześniu 1939 r. służył na Posterunku w Rytwianach. Rodzinnie związany z Ostrowcem Świętokrzyskim. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wymieniony na L.W. NKWD nr 037/4 z 20 kwietnia 1940 r. wśród jeńców obozu ostaszkowskiego (poz. 38).

Posterunkowy PP Ignacy KRÓLAK, ur. 14 czerwca 1907 r. w Sujkach, s. Józefa. W policji od 1933 r., od maja 1935 r. do września 1939 r. pełnił służbę w Komisariacie w Ostrowcu. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wymieniony na L.W. NKWD nr 020/2 z 9 kwietnia 1940 r. (poz. 46).

Posterunkowy PP Stanisław MIERWIŃSKI, ur. 16 stycznia 1905 r. w Zambrowie, s. Aleksandra i Władysławy. W policji od 1933 r., od stycznia 1937 r. do września 1939 r. w Komisariacie w Ostrowcu. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wymieniony na L.W. NKWD nr 039/2 z 16 kwietnia 1940 r. wśród jeńców obozu ostaszkowskiego (poz. 96).

Posterunkowy PP Adam SŁODZIŃSKI, ur. 19 grudnia 1884 r. w Bogorii (obecnie woj. świętokrzyskie), s. Józefa i Matyldy z Makarskich. W policji od 1919 r. (numer ewidencyjny 2752), aż do września 1939 r. funkcjonariusz w Komisariacie w Ostrowcu. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, w grudniu 1939 r. – od nieznanego uciekiniera z Ostaszkowa- rodzina otrzymała informację o pobycie posterunkowego Adama Słodzińskiego w Ostaszkowie. Wymieniony na L.W. NKWD nr 030/1 z 14 kwietnia wśród jeńców obozu ostaszkowskiego (poz. 98).

Polscy jeńcy wojenni z obozu w Starobielsku, rozstrzelani przez NKWD w Charkowie, spoczywający na Polskim Cmentarzu Wojennym w Charkowie

Rotmistrz Bohdan DOBRZAŃSKI, ur. 6 września 1901 r. w Ostrowcu, s. Kazimierza i Apolonii z Pęczalskich. Od 1916 r. w Polskiej Organizacji Wojskowej, w 1918 r. ochotnik w „lotnym szwadronie radomskim”, uczestnik obrony Lwowa. W latach 1919-1921 walczył w szeregach 11 pułku ułanów (dalej: p. uł.). Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari 5 klasy. Absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty i Szkoły Jazdy. Służył w 10 i 6 p. uł. oraz w 2 pułku strzelców konnych (dalej: psk). We wrześniu 1939 r. kwatermistrz 2 psk. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, występuje na liście NKWD z nazwiskami jeńców, którzy „ubyli” z obozu starobielskiego (poz. 1069).

Por. Kazimierz KASZEWSKI, ur. 22 października 1898 r. w Radomiu, s. Stanisława i Walerii z Kozłowskich. Absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty (1919), uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Od 1920 r. w Wojsku Polskim, m.in. w 20 pp, 74 pp oraz 7 pal (1932). W kadrze oficerskiej Okręgu Korpusu IV po przeniesieniu w stan spoczynku. Nauczyciel i urzędnik, do 1939 r. mieszkał i pracował w Ostrowcu Świętokrzyskim. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, we wrześniu 1939 r. w więzieniu w Stanisławowie. Występuje na liście NKWD z nazwiskami jeńców, którzy „ubyli” z obozu starobielskiego (poz. 1294).

Por. Jan MAJ, ur. 5 lutego 1896 r. w Opatowie, s. Wincentego i Katarzyny z Wyrzykowskich. Uczęszczał do Seminarium Nauczycielskiego w Solcu n.Wisłą, maturę uzyskał w 1917 r. (w miejscowości Gorbatow w Rosji, gdzie ewakuowano szkołę z powodu wybuchu I wojny światowej). Od końca 1917 r. w 1 Korpusie Polskim w Rosji. Absolwent rosyjskiej szkoły oficerskiej w Moskwie. Wiosną 1918 r., po demobilizacji 1 Korpusu, powrócił do Opatowa, włączył się w działania POW. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Od 1929 r. mieszkał w Ostrowcu, był kierownikiem szkoły powszechnej w Chmielowie k.Ostrowca, później nauczycielem w szkole powszechnej w Szewnie k.Ostrowca. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wg relacji Ottona Bisanza w dniu 20 kwietnia 1940 r. został wywieziony z obozu starobielskiego. Występuje na liście NKWD z nazwiskami jeńców, którzy „ubyli” z obozu starobielskiego (poz.2168).

Por. Marian MATYSZCZAK, ur. 20 listopada 1908 r. w Kosowicach (powiat ostrowiecki), s. Franciszka i Agnieszki z Guzów. Absolwent Państwowego Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu (1930), Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego (1937). Ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 10 w Gródku Jagiellońskim, następnie przydzielony do 2 pułku piechoty Legionów (1931). Pracował m.in. w Skierniewicach i Jastarni, od lipca do sierpnia 1939 r. w szpitalu w Ostrowcu Świętokrzyskim, pod koniec sierpnia 1939 r. ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, występuje na liście NKWD z nazwiskami jeńców, którzy „ubyli” z obozu starobielskiego (poz. 2256).

Por. Teofil ROSÓŁ, ur. 16 grudnia 1904 r. w Książniczkach, s. Wawrzyńca i Katarzyny z Kawulów. Absolwent Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Krakowie (1928) i Batalionu Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 5 (1929). Nauczyciel, od 1932 r. oficer rezerwy, przydzielony do 20 pp, następnie do 4 pp Leg. Do września 1939 r. mieszkał w Ostrowcu Świętokrzyskim. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, występuje na liście NKWD z nazwiskami jeńców, którzy „ubyli” z obozu starobielskiego (poz. 2890).

Ppor. Zygmunt JABŁOŃSKI, ur. 22 marca 1904 r. w Łodzi, s. Michała i Stanisławy z Kosińskich. Po wydarzeniach rewolucyjnych 1905 r. rodzina przeniosła się do Częstocic, uczęszczał do szkoły w Szewnie k.Ostrowca. Nauczyciel, absolwent Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Ukończył kurs podchorążych rezerwy piechoty (1931/1932). Odbył ćwiczenia rezerwy w 85 pp (1933) i 72 pp (1935,1937), następnie przeniesiony do 2 pp Leg. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, występuje na liście NKWD z nazwiskami jeńców, którzy „ubyli” z obozu starobielskiego (poz. 3957).

Ppor. Stanisław SZAFRAŃSKI, ur. 22 kwietnia 1907 r. w Szewnie, s. Jakuba i Józefy ze Szczurków. Absolwent Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Warszawskiego (1933), mgr filozofii, historyk. Oficer rezerwy ze starszeństwem od 1 stycznia 1933 r., przydzielony do 32 pp. Nauczyciel, do września 1939 r. mieszkał w Warszawie. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, występuje na liście NKWD z nazwiskami jeńców, którzy „ubyli” z obozu starobielskiego (poz. 3734).

Ppor. Sławomir WARDYŃSKI, ur. 30 sierpnia 1906 r. w Klimkiewiczowie (ówczesna osada fabryczna Zakładów Ostrowieckich), s. Adama i Jadwigi z Jeżewskich. Uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu, maturę uzyskał w gimnazjum w Sandomierzu (1924). Absolwent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego (1930). Podczas studiów działał w Akademickim Kole Ostrowiaków (stowarzyszenie wychowawczo-samopomocowe skupiające osoby wywodzące się z Ostrowca, studiujące w Warszawie). Chirurg, mieszkał i pracował w Warszawie. Społecznik, za większość ze swych licznych zajęć nie pobierał wynagrodzenia. Awans oficerski w 1937 r., przydzielony do kadry zapasowej 2 Szpitala Okręgowego. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, występuje na liście NKWD z nazwiskami jeńców, którzy „ubyli” z obozu starobielskiego (poz. 474).

Ppor. Gustaw ŻYCIŃSKI, ur. 21 stycznia 1915 r. w Starachowicach, s. Teofila i Walerii z Szumilewiczów. Absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Ostrowcu (1934). Oficer rezerwy od 1937 r., przydzielony do 2 pp Leg. Nauczyciel, kierownik szkoły powszechnej w Rudzie k.Brodów Iłżeckich. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, występuje na liście NKWD z nazwiskami jeńców, którzy „ubyli” z obozu starobielskiego (poz.1108).

Zaginęli na terenie ZSRR

Mjr Wojciech BUCIOR, ur. 15 kwietnia 1889 r. w Jędrzejowie (obecnie pow. ostrowiecki), s. Wawrzyńca i Franciszki. Studiował geodezję na Politechnice Lwowskiej, działał w Drużynach Strzeleckich. W 1914 r. wstąpił do I Brygady Legionów Polskich (m.in. w 1 p. uł. Leg., internowany w Beniaminowie od lipca 1917 r. do października 1918 r.) Do Wojska Polskiego wstąpił w listopadzie 1918 r., uczestniczył w walkach z Ukraińcami oraz w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1921. Odznaczony Orderem Virtuti Militari 5 klasy, Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Walecznych (dwukrotnie). Do 1934 r. oficer zawodowy WP, następnie starosta sanocki. Rodzinnie związany z Ostrowcem Świętokrzyskim. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wymieniony na liście kozielskiej i ostaszkowskiej w publikacji Jędrzeja Tucholskiego (Mord w Katyniu, Warszawa 1991), niemniej jednak jego nazwiska nie ma wśród imiennie zweryfikowanych jeńców rozstrzelanych w Katyniu i Twerze/ dalsze losy nieznane.

Nadkomisarz PP Bolesław KAPUŚCIK, ur. 26 września 1886 r., s. Kazimierza i Elżbiety. Mieszkał w Ostrowcu, na przełomie lat 20 i 30 XX wieku był komendantem Powiatowym PP w Opatowie. 6 września 1939 r., wraz z grupą policjantów z Opatowa i Ostrowca Świętokrzyskiego, rozpoczął ewakuację na wschód (Opatów, Lublin, Krzemieniec, Tarnopol). 17 września 1939 r., w okolicach Tarnopola, wzięty do niewoli sowieckiej. Zmarł 13 marca 1940 r. w obozie przejściowym w Putywlu (obecnie na Ukrainie).

Starszy posterunkowy PP Jan GAJOWIK, ur. 21 czerwca 1894 r. w Bodzechowie (obecnie pow. ostrowiecki), s. Franciszka i Agnieszki z Groźniaków. Uczestnik I wojny światowej (w latach 1915-1918 w armii rosyjskiej). W policji od lipca 1919 r. (numer ewidencyjny 2848), we wrześniu 1939 r. funkcjonariusz Komisariatu w Ostrowcu Świętokrzyskim. 6 września 1939 r. ewakuowany na wschód/ ostatni raz, ciężko ranny, był widziany 26 września 1939 r. pod Rohatynem (ówczesne woj. tarnopolskie).

Posterunkowy PP Mieczysław GAJOWIK, ur. 25 grudnia 1911 r. Funkcjonariusz Komisariatu w Ostrowcu Świętokrzyskim. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej, wymieniony wśród jeńców z obozu ostaszkowskiego, nie ma go wśród imiennie zweryfikowanych jeńców rozstrzelanych w Twerze ? dalsze losy nieznane. Lekarz medycyny Abram JELEŃ, ur. 23 września 1889 r. w Suwałkach, s. Sendra i Gieny. Medycynę studiował we Wrocławiu i Saratowie. Uczestnik I wojny światowej, (był młodszym, później starszym lekarzem 302 pp armii rosyjskiej). Z Rosji do Polski wrócił w 1922 r. Lekarz dermatolog i pediatra, w 1926 r. w zarządzie ostrowieckiej Kasy Chorych, w 1933 r. ordynator Oddziału Wewnętrznego Szpitala w Ostrowcu. Prawdopodobnie przydzielony do kadry zapasowej 9 Szpitala Okręgowego, do września 1939 r. mieszkał i pracował w Ostrowcu Świętokrzyskim. W nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej/dalsze losy nieznane.

Marek Wójcicki

Przewodniczący Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Katyńskiego w Ostrowcu Świętokrzyskim

Print Friendly, PDF & Email

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *