Świętokrzyskie Pomniki Historii – Krzemionki, Święty Krzyż, Opactwo Cystersów
Klasztor na Świętym Krzyżu i Opactwo Cystersów w Wąchocku znalazły się decyzją Prezydenta RP na Liście Pomników Historii. Tym samym Rezerwat Archeologiczny w Krzemionkach nie jest już jedynym takim obiektem w naszym województwie. W minioną środę prezydent Andrzej Duda wręczył ojcu superiorowi Zygfrydowi Wiesze i ojcu opatowi Eugeniuszowi Augustynowi dokumenty potwierdzające wpisanie Świętego Krzyża i Opactwa Cystersów w Wąchocku na listę Pomników Historii.
Na uroczystości wpisania obiektów na listę w Pałacu Prezydenckim w stolicy obecni byli świętokrzyscy parlamentarzyści, w tym senator Jarosław Rusiecki, a także wojewodowie, rektorzy kieleckich uczelni.
Pomnik Historii to jedna z pięciu form ochrony zabytków. Tylko niektóre obiekty i zespoły zabytkowe mogą uzyskać taki status. Zarówno Krzemionki, które na Listę Pomników Historii wpisał w 1994 roku prezydent Lech Wałęsa, jak i teraz Święty Krzyż jak i wąchockie Opactwo zasłużyły na wpisanie na listę ze względu na wartość historyczną, naukową i artystyczną.
Święty Krzyż jest symbolem ziemi świętokrzyskiej, od przechowywanych tutaj relikwii Drzewa Krzyża Świętego nazwę bierze województwo świętokrzyskie, ziemia świętokrzyska oraz różne instytucje działające na terenie województwa. To także „duchowa stolica” tej części naszej ojczyzny.
Z kolei klasztor w Wąchocku jest jednym z najpiękniejszych przykładów architektury romańskiej w Polsce. Został zbudowany na przełomie XII i XIII wieku. Opactwo ufundował w 1179 roku biskup krakowski Gedeon, zaś budowniczym był Simon, z pochodzenia Włoch.
Krzemionki” są największym i najlepiej zachowanym obiektem na świecie, związanym z pradziejowym górnictwem. Kopalnie wyróżniają się wielkością i walorami poznawczymi spośród innych tego typu obiektów na świecie, przede wszystkim ze względu na zakres i charakter badań archeologicznych oraz nowatorskie rozwiązania konserwatorskie. „Krzemionki” znacznie przewyższają kopalnie, takie jak: Grimes Graves (Anglia), Grand Pressigny (Francja), Ryckhold-St. Geertruid (Holandia), Spiennes (Belgia).
Kompleks kopalń krzemienia „Krzemionki” odkryty został w 1922 r. Ponieważ teren kopalni porastał las, doskonale zachowała się do naszych czasów pierwotna rzeźba nakopalniana. Utworzenie rezerwatu uchroniło obiekt przed dewastacją, a systematycznie prowadzone badania archeologiczne pozwoliły na wzbogacenie naszej wiedzy o technice górniczej i gospodarce w pradziejach. Opracowania naukowe prac prowadzonych w „Krzemionkach” są inspracją i wskazaniem konkretnych metod badawczych dla archeologów w całej Europie.
„Krzemionki” stanowią unikatowy kompleks, obrazujący wiedzę i możliwości techniczne ludzi żyjących w epoce kamienia. Dzięki prowadzonym w „Krzemionkach” badaniom archeologicznym możemy odtworzyć dawne techniki wydobywcze, organizację robót górniczych oraz skomplikowany systemy gospodarki cennym surowcem, jakim był krzemień pasiasty.
Eksploatowane w „Krzemionkach” w 1. 3000-1800 p.n.e. złoża krzemienia miały dla ówczesnych, zamieszkujących Europę Środkową ludzi, ogromne znaczenie. Świadczą o tym znaleziska siekier, wykonanych z krzemienia pasiastego z „Krzemionek”, które docierały i są znajdowane na terenie obecnych Czech, Słowacji, Ukrainy, Litwy i Niemiec (a więc w promieniu ok. 600 km od złóż).
„Krzemionki” są obiektem turystycznym, największym na świecie, który ukazuje sposoby eksploatacji złóż krzemienia, pełniąc tym samym ogromną rolę edukacyjną.
Dzięki wpisaniu na Listę Pomników Historii zarówno Krzemionki, Wąchock i Święty Krzyż będą mogły ubiegać się o wpis na światową listę dziedzictwa UNESCO.
