Janusz Książę Ostrogski w krajobrazie kulturowym Ziemi Ostrowieckiej
Początki historycznego miasta Ostrowca, które wraz z dawnym miastem Denkowem i dawną osada fabryczną Klimkiewiczów stanowią dziś główną tkankę przestrzeni urbanistycznej Ostrowca Świętokrzyskiego, tkwią w końcu XVI wieku.
Pomimo, iż miasto powstało w wyniku poczynań Jakuba Gawrońskiego, kasztelana wieluńskiego, dziedzica Ostrowa i Jędrzejowa, co wykazały w efekcie badań źródeł historycznych Jerzy Moniewski, przywołując je w opracowaniu „Kartki z przeszłości Ostrowca Świętokrzyskiego i jego okolic” Ostrowiec Świętokrzyski 1991 na s. 18-22, to niewątpliwie Janusz książę Ostrogski (1554 -1620) kasztelan krakowski dziedzic rozległych majętności w Rzeczpospolitej, w tym położonych w województwie sandomierskim dóbr opatowsko-ćmielowskich w pierwszym dwudziestoleciu XVII wieku, był tym, który nadał powstającemu miastu silny impuls rozwoju.
Początkowo jako jego współwłaściciel, a następnie właściciel w dniu 2 sierpnia 1614 r. w ratuszu opatowskim podpisał dokument o wyposażeniu kościoła ostrowieckiego pod wezwaniem św. Uriela Archanioła, wystawionego przez siebie na chwałę Bożą. Dzieląc, dla polepszenia funkcji gospodarczych dobra opatowsko – ćmielowskie, utworzył obok kluczy opatowskiego, ćmielowskiego i grocholickiego – klucz ostrowiecki, który w chwili śmierci Janusza księcia Ostrogskiego w roku 1620 składał się z miasta Ostrowca oraz wsi Ostrów, Częstocice, Świrna, Nietulisko, Kosowice, Mirkowice i Stryczowice oraz części wsi Wodziradz, Jędrzejowice, Momina i Sławęcice.
Chociaż dla późniejszej historii miasta Ostrowca przeszłość Janusza księcia Ostrogskiego jest odległa, to czas ten ma odbicie we współczesnej funkcji Ostrowca Świętokrzyskiego i jego sąsiedztwa. Miejscowości te bowiem
wraz z wieloma będącymi historycznie dobrami Janusza księcia Ostrogskiego położonymi wokół miasta Ostrowca, tworzą współcześnie Ziemię Ostrowiecką, dziedzictwo kulturowe tej Ziemi. Dziedzictwem Janusza księcia Ostrogskiego dla miasta i Ziemi Ostrowieckiej jest również herb książąt Ostrogskich Baklay, którego zasadnicze motywy znalazły odbicie w herbie miasta Ostrowca Świętokrzyskiego oraz w herbie Powiatu Ostrowieckiego.
Ślady ow ych związków Janusza księcia Ostrogskiego z Ziemią Ostrowiecka są niezaprzeczalne. Wpisują się we współczesny krajobraz kulturowy miasta i jego sąsiedztwa. Są jego dziedzictwem.
W roku bieżącym, w roku 400. rocznicy śmierci księcia, Towarzystwa: Przyjaciół Ziemi Ostrowieckiej i Przyjaciół Denkowa przypominają te wartości. Nawiązując do nich w sobotę 27 czerwca br. towarzystwo zorganizowało
studialną historyczno – krajoznawczą wędrówkę, podczas której Zbigniew Pękala i Kamil Kaptur prezentowali miejsca związane z Januszem księciem Ostrogskim: Świrnę, Częstocice, staromiejski Ostrowiec oraz dawne miasto Denków.
