Skąd będą płynąć środki na utrzymanie obiektu światowego dziedzictwa? Kto będzie rządził Krzemionkami?

Po wpisie neolitycznych kopalni krzemienia pasiastego, a prawidłowo Krzemionkowskiego Regionu Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego, na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, rozgorzała dyskusja, czy powiat ostrowiecki stać będzie na utrzymanie obiektu, które pozwalałoby zachować dziedzictwo w stanie nienaruszonym. Dziś wciąż otwarte pozostaje pytanie, czy np. samorząd wojewódzki będzie organem prowadzącym Rezerwat Krzemionki.

Pierwsze spotkania związane z przyszłością Krzemionek, na których podejmowano temat zmiany formy organizacyjnej Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim odbywały się w 2019 i 2020 roku. Powiat ostrowiecki skierował wystąpienie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Marszałka Województwa Świętokrzyskiego w sprawie przejęcia organizacji lub współorganizacji placówki i adekwatnie do tego finansowania lub współfinansowania Muzeum Historyczno-Archeologicznego. Oczywiście, z uwagi na perspektywę zadań wynikającą ze statusu Krzemionkowskiego Regionu Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego. Zadań, które trzeba sfinansować, a na finansowanie których powiat ostrowiecki nie ma środków.

Wicepremier prof. Piotr Gliński ? minister ówczesnego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wyraził opinię, że resort nie może zaangażować się w organizację ostrowieckiego muzeum. Wskazał samorząd województwa świętokrzyskiego, jako pierwszego partnera do takich działań i przekształceń.

Odbyły się spotkania zarówno z Marszałkiem Województwa Świętokrzyskiego Andrzejem Bętkowskim, a także z dyrektorem Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMWŚ, Magdaleną Kusztal. Na spotkaniach zostały wstępnie wypracowane propozycje współpracy, przejęcia lub dotowania muzeum. Opracowane zostały trzy ścieżki pomocy dla ostrowieckiej placówki. Pierwsza, to jej przejęcie przez Województwo Świętokrzyskie jako jedynego organu prowadzącego, założycielskiego i nadzorującego muzeum w obecnej strukturze z takimi oddziałami, jak Rezerwat Krzemionki i Pałac Wielopolskich. Druga, to prowadzenie muzeum wspólne przez powiat ostrowiecki i województwo świętokrzyskie. Trzecia, to wsparcie przez województwo świętokrzyskie muzeum  w formie dotacji celowych na określone wymogami UNESCO zadania.

Powiat ostrowiecki do zarządu województwa świętokrzyskiego złożył wniosek o sfinansowanie w wysokości 50 tys. zł wykonania na terenie Muzeum Archeologicznego i Rezerwatu Krzemionki skanu laserowego powierzchni pola górniczego w części udostępnionej dla zwiedzających oraz infrastruktury nadziemnej w postaci pawilonów nadszybowych i kładki oraz podziemnej trasy turystycznej wraz z jednostkami górniczymi. Powiat otrzymał dotację celową w wysokości 30 tys. zł, a muzeum zrealizowało i rozliczyło to zadanie w grudniu ubiegłego roku.

Kolejnym śladem rozpoczętego dialogu pomiędzy powiatem ostrowieckim, a samorządem wojewódzkim jest przyjęcie w dniu 20 listopada 2020 roku przez Komisję Edukacji, Kultury i Sportu Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego uchwały w sprawie podjęcia przez zarząd województwa działań, mających na celu przejecie i prowadzenie ostrowieckiego muzeum wraz z Rezerwatem Krzemionki. W tej kwestii odbyło się w Urzędzie Marszałkowskim w Kielcach w lutym br. spotkanie, w którym uczestniczyli zarówno starosta, jak i wicestarosta naszego powiatu.

Władze powiatu przedstawiły szczegółową informację o stanie organizacyjnym muzeum, poziomie rocznej dotacji podmiotowej, potrzebach i zadaniach stojących przed jednostką, a związanymi z zadaniami wynikającymi z faktu opieki nad dobrem wpisanym na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Przedstawiły także potrzebę prowadzenia badań naukowych, prac konserwatorskich, zabezpieczeń i utrzymania zabytku z jego otoczeniem, a także opracowywaniem i popularyzowaniem wiedzy na temat Krzemionek oraz rozwoju wyspecjalizowanej kadry pracowników muzeum. Obecnie urzędnicy z Urzędu Marszałkowskiego w Kielcach szczegółowo zapoznają się z przedstawioną dokumentacją.

Dziś jednak, ani w starostwie, ani w sejmiku nikt nie jest w stanie wskazać, które w proponowanych rozwiązań zarządzania Krzemionkami zostanie ostatecznie przyjęte. Jedno jest pewne, że jakakolwiek wypracowana przez samorządy zmiana organizacyjna ostrowieckiego muzeum musi zostać zatwierdzona przez ich najwyższe organy, a więc Radę Powiatu Ostrowieckiego i Sejmik Województwa Świętokrzyskiego.