Konfiskata auta za jazdę po pijanemu

W dniu 19 marca 2024 r., około godz. 5.30, w Ostrowcu Świętokrzyskim, doszło do ujęcia nietrzeźwego kierującego volkswagenem.

-Z relacji zgłaszającego wynikało, że na ul. Grabowej zwrócił uwagę na jadący przed nim pojazd marki Volkswagen, którego kierujący jechał tzw. wężykiem -mówi podkomisarz Ewelina Wrzesień, oficer prasowy KPP w Ostrowcu Świętokrzyskim. Kiedy na ul. Długiej mężczyzna prowadzący niemieckie auto zatrzymał się, świadek zdarzenia postanowił uniemożliwić mu dalszą podróż, wyjmując kluczyki ze stacyjki. Po chwili na miejsce dotarli policjanci z ostrowieckiej drogówki. W trakcie czynności okazało się, że kierujący volkswagenem 35-letni ostrowczanin miał w organizmie ponad 2 promile alkoholu.

Mężczyźnie grozi kara do 3 lat pozbawienia wolności.

W dniu 16 marca 2024 r., kilka minut po godz. 20, w Ostrowcu Świętokrzyskim na ul. Żabiej, policjanci z ostrowieckiej drogówki postanowili zatrzymać do kontroli drogowej kierowcę opla. W momencie, gdy policjant nakazał siedzącemu za kierownicą mężczyźnie zatrzymać się, ten przejechał obok niego, dodając jednocześnie gazu. 

-Mundurowi natychmiast uruchomili sygnały świetlne i dźwiękowe rozpoczynając pościg, za uciekinierem stwarzającym zagrożenie dla innych uczestników ruchu drogowego –mówi podkomisarz Ewelina Wrzesień, oficer prasowy KPP w Ostrowcu Świętokrzyskim. Po kilku minutach policjanci zajechali kierowcy niemieckiego auta drogę, uniemożliwiając mu dalszą ucieczkę.

Jak się okazało, 52-letni mieszkaniec gminy Ćmielów miał w swoim organizmie blisko 1,5 promila alkoholu. Za przestępstwo niezatrzymania się do kontroli drogowej grozi mu kara nawet do 5 lat pozbawienia wolności. Ponadto odpowie on za jazdę w stanie nietrzeźwości.

Nie ma ani chwili spokoju na drogach. Nietrzeźwi kierowcy mają za nic surowe sankcje, jakie grożą za jazdę z stanie nietrzeźwości. Nie boją się nawet – przynajmniej na to wygląda – konfiskaty auta, gdy przekroczą czerwoną linię.

Nowe przepisy

W dniu 14 marca 2024 roku weszły w życie przepisy zaostrzające kary za prowadzenie pojazdów mechanicznych pod wpływem alkoholu bądź środków odurzających. Nowe przepisy pozwalają na konfiskatę samochodów kierowcom mającym we krwi ponad 1,5 promila alkoholu. Przepadek auta ma być stosowany także wtedy, gdy kierowca spowoduje wypadek przy zawartości powyżej promila alkoholu we krwi lub w sytuacji recydywy.

-Przepis ten jest nowym narzędziem walki z nietrzeźwymi kierującymi –informują policjanci. Zgodnie z artykułem 44b znowelizowanego Kodeksu karnego, w wypadkach wskazanych w ustawie sąd orzeknie przepadek pojazdu mechanicznego. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył pojazd podlegający przepadkowi, orzeka się przepadek jego równowartości.

Z lektury noweli Kodeksu karnego wynika, że przepadek samochodu będzie orzekany m.in. wtedy, gdy: po pierwsze - zawartość alkoholu w organizmie kierującego przekroczy 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm w wydychanym powietrzu; po drugie – gdy sprawca katastrofy, osoba sprowadzająca bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy albo sprawca wypadku drogowego dopuści się tych czynów w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegnie z miejsca zdarzenia albo spożyje alkohol lub zażyje środek odurzający po popełnieniu tych czynów - lecz przed badaniem trzeźwości albo badaniem na obecność środków odurzających; po trzecie - nietrzeźwy lub znajdujący się pod wpływem środka odurzającego kierujący: a) był już wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za w/w przestępstwa związane z katastrofą i wypadkiem b) będzie w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo.

Konfiskata w praktyce

Według informacji internetowych, procedura konfiskaty samochodu za jazdę po alkoholu wygląda następująco: policjanci dokonują zajęcia samochodu na okres 7 dni; w powyższym terminie prokurator wydaje postanowienie o zabezpieczeniu tego pojazdu; sąd orzeka w wydanym wyroku o jego przepadku na rzecz Skarbu Państwa. To, oczywiście, wersja optymistyczna, bo w praktyce mogą pojawić się rozmaite przeszkody.

Kierowcę, który dopuścił się popełnienia przestępstwa, za które przewiduje się konfiskatę samochodu, czeka jeszcze postępowanie karne, co oznacza, że usłyszy on zarzuty m.in. za jazdę w stanie nietrzeźwości lub wbrew aktywnemu, sądowemu zakazowi prowadzenia pojazdów mechanicznych. Poza tym zostanie mu wymierzony mandat karny w odpowiedniej wysokości oraz naliczone punkty karne. 

Dowód rejestracyjny pojazdu zostaje zatrzymany przez policję, przy dokonywaniu tymczasowego jego zajęcia.

W ustawie przewidziano także szczególne rozwiązanie w przypadku, gdy samochód prowadził pijany kierowca, ale nie był on jego jedynym właścicielem. Może to mieć miejsce na przykład, gdy pożyczył pojazd od znajomych, pojazd należy do członka jego rodziny, bądź pozostaje w leasingu. W takim przypadku zamiast przepadku pojazdu mechanicznego orzeka się przepadek jego równowartości.

Za równowartość pojazdu uznaje się jego wartość określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym zostało przez sprawcę popełnione przestępstwo. W razie jej braku przyjmuje się średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadającego, przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, ustaloną na podstawie dostępnych danych, bez powoływania w tym celu biegłego.

Jeżeli ustalenie średniej wartości rynkowej samochodu odpowiadającego pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, w taki sposób nie jest możliwe ze względu na jego szczególne cechy, wówczas ustala się ją na podstawie opinii biegłego.

Kontrowersje prawne

Nowe przepisy wywołują liczne kontrowersje, stąd też zapowiedziano ich nowelizację. Prace nad dostosowaniem obowiązujących od 14 marca 2024 roku przepisów do innych ustaw już trwają.

W tym miejscu, idąc za sugestiami Rzecznika Praw Obywatelskich, warto odnotować, że przepisy - zezwalające na konfiskatę auta za jazdę po pijanemu - mogą być niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Przede wszystkim, konfiskata samochodu za alkohol w obecnym kształcie charakteryzuje się pewnego rodzaju automatyzmem, polegającym na jej stosowaniu na skutek stwierdzenia okoliczności samego popełnienia przez sprawcę danego czynu. Tymczasem, jak wskazywał Trybunał Konstytucyjny, sankcja za naruszenie prawa powinna być wcześniej poprzedzona ustaleniem indywidualnych okoliczności sprawy, a nie być konsekwencją jedynie stwierdzenia określonego stanu faktycznego. Konfiskata samochodu powinna być więc, inaczej niż to przyjęto, pozostawiona do swobodnej decyzji Sądu.

Podnosi się także, że nowelizacja przepisów o zaostrzeniu kar za prowadzenie pojazdów mechanicznych pod wpływem alkoholu bądź środków odurzających zawiera w sobie element niewspółmierności kary do charakteru popełnionego czynu. Może się bowiem zdarzyć, że osoba bardzo zamożna poruszać będzie się samochodem o małej wartości, lub też odwrotnie, biedak będzie jechał drogim autem. W takim przypadku konfiskata samochodu będzie w sposób oczywisty charakteryzowała się całkowicie różną dolegliwością. Biedny przepłaci, a bogaty zyska. Gdzie tu sens, gdzie logika, nie mówiąc już o sprawiedliwości.

Dodać także trzeba, że konfiskata samochodu będzie w niektórych sytuacjach oznaczać stosowanie zasady odpowiedzialności zbiorowej. Rzadko bowiem występuje sytuacja, w której w gospodarstwie domowym występuje więcej niż jedno auto. Tym samym, sankcja taka będzie oznaczała de facto karanie wszystkich członków rodziny, a nie samego pijanego kierowcy. W efekcie przez eksces sprawcy przestępstwa jedyne auto utraci cała rodzina – ludzie niewinni.