Dr Tadeusz Banaszek, historyk specjalizujący się w dziejach obronności, opowiedział nam o międzywojennym Ostrowcu podczas przygotowań obronnych państwa jako garnizonu wojska i kształtującej się obrony cywilnej. Wykład pod tytułem ?Ostrowiec w systemie obronnym II Rzeczypospolitej? prowadzony był przez Centrum Krajoznawczo-Historyczne im. prof. Mieczysława Radwana w ramach realizowanego pod kierunkiem Moniki Bryły-Mazurkiewicz projektu ?Ciebie jedną kocham... - czyli historycznym szlakiem przez Świętokrzyskie?.
?php>?php>Dr T.Banaszek jest ostrowczaninem, członkiem sekcji historycznej Kieleckiego Towarzystwa Naukowego i z pasją oddaje się dziejom tradycji wojskowych na Kielecczyźnie.
?php>
-W czasach międzywojennych nie funkcjonowało pojęcie systemu obronnego państwa - podkreśla dr T.Banaszek. -Przygotowania obronne państwa polegały więc na przysposobieniu społeczeństwa, gospodarki i sił zbrojnych do przeciwstawienia się warunkom zewnętrznego zagrożenia i wojny. Ostrowiec położony był wówczas w strukturach województwa kieleckiego, położonego w centralnej Polsce i jednego z siedemnastu w kraju.
?php>Województwo zamieszkiwało 2,7 mln obywateli, w tym 88% Polaków, 10,8% Żydów, 0,3% Niemców. Ludzie utrzymywali się głównie z rolnictwa. W przemyśle zatrudnionych było 26,8% pracowników. Według spisu z 1921 roku Ostrowiec liczył 19706, a według spisu z 1939 roku 30017 mieszkańców. 1/3 społeczeństwa uprzemysłowionego, należącego do Staropolskiego Okręgu Przemysłowego i coraz bardziej ludnego miasta stanowiła mniejszość żydowska.
?php>
Wojsko w Ostrowcu po odzyskaniu niepodległości
?php>
Dr T. Banaszek mówi, że po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku tworzone były inspektoraty lokalne, będące wojskową władzą na określonym terytorium. W czasie późniejszym powstały okręgi generalne, w przypadku naszego województwa ? kielecki w Kielcach, gdzie mieściło się jego dowództwo. Od 1918 do 1920 r., kiedy odparto już ofensywę Armii Czerwonej, liczba żołnierzy ?ochotników w okręgu generalnym Kielce wzrosła z 7.756 do 40 tys.
?php>
-W tym czasie w Ostrowcu stacjonował garnizon, obejmujący swym zasięgiem powiat opatowski i iłżecki. Kompania ostrowiecka, złożona z członków Polskiej Organizacji Wojskowej, została wcielona do 24 pułku piechoty w Radomiu, który został skierowany na front do walki z Ukraińcami o granice wschodnie państwa, a później brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, także w ostatniej bitwie niemeńskiej jesienią 1920 roku ? opowiada T.Banaszek. -W naszym mieście do lipca 1919 roku stacjonowała 1 kompania batalionu mostowego z Sandomierza. Mieściły się także dwie jednostki logistyczne - rejonowy magazyn broni wraz z warsztatem rusznikarskim i filia centralnego magazynu prowiantowego. Do Ostrowca z Kozienic skierowano także batalion zapasowy 24 pułku piechoty 2 Dywizji Pułku Legionów, który po sześciotygodniowym, intensywnym szkoleniu rekrutów wysyłał ich później na front. W okresie od września 1919 r. do jesieni 1921 r. dowódcami batalionu i jednocześnie dowódcami garnizonu byli kolejno: ppłk. Wacław Kluczyński, mjr Feliks Dobrowolski i płk Kazimierz Chromiński. Dokładnie 5 marca 1920 r. batalion liczył 24 oficerów, 1823 podoficerów i szeregowych oraz? 64 konie. Na jego wyposażeniu znajdowało się 16 wozów taborowych, 6 wozów amunicyjnych, 6 wozów do karabinów maszynowych i 2 kuchnie polowe. Kompanie batalionu były rozmieszczone w Ostrowcu, Bodzechowie, Opatowie i Wierzbniku. W strukturze batalionu były trzy kompanie strzeleckie i kompania ozdrowieńców, którzy po odniesionych na froncie ranach i rekonwalescencji z powrotem przysposabiali się w niej do walki. Funkcjonowała izba chorych, prowiantura, komisja kasowa, magazyn broni i stacja zborna, zajmująca się organizacją marszów.
?php>
Po 1918 r. w naszym mieście miały lokalizacje inne instytucje wojskowe. Od 1 maja 1920 r. funkcjonował Wojskowy Urząd Gospodarczy, zaopatrujący żołnierzy w żywność, posiadający swoją piekarnię i rzeźnię. Od lata tego roku działalność prowadziła Ekspozytura Oddziału II Informacyjnego Dowództwa Okręgu Generalnego Kielce, czyli jednostka kontrwywiadu wojskowego. W lutym 1921 r. w Ostrowcu, a konkretnie w Częstocicach, zainstalował się opatowski, 40-osobowy pluton żandarmerii. Działały także Urząd Duszpasterstwa Wojska Polskiego z kapelanem Kapustą, Komisja Kwaterunkowa, Kierownictwo Robót Budownictwa Wojskowego, Kierownictwo Nadzoru Budowlano-Kwaterunkowego, a przede wszystkim, od sierpnia 1920 r., Powiatowa Komenda Uzupełnień 24 pułku piechoty.
?php>
Na wojnie polsko - bolszewickiej
?php>
Podczas ofensywy Armii Czerwonej w 1920 r. z terenu powiatu opatowskiego komisje werbunkowe zarejestrowały 1.180 ochotników. Znaleźli się wśród nich także harcerze z Ostrowca, uczniowie Gimnazjum ?Chreptowicza?.
?php>
?php>
Z ochotników z naszego regionu sformowano liczący 212 żołnierzy 24 pułk piechoty. W jego skład weszli również ułani ze stacjonującego w Bodzechowie szwadronu zapasowego. Podczas wojny, latem 1920 r., do Ostrowca, Opatowa, Wierzbnika ewakuowano zapasowe bataliony z terenów wojennych. Jeden z nich stacjonował w ostrowieckiej szkole przyfabrycznej. Główne koszary, zlokalizowane na obszarze 1 hektara w budynkach mieszkalnych, mieściły się przy ulicach Polnej i Siennieńskiej. Mogły pomieścić ponad 1.800 żołnierzy.
?php>
Od 1921 roku batalion zapasowy 24 pułku piechoty zastąpiono w Ostrowcu stacjonującym ponad rok batalionem zapasowym 3 pułku piechoty. W 1924 r. społeczeństwo powiatu opatowskiego i miasta Ostrowca ufundowało tej jedenastce sztandar. Znalazł się na nim herb naszego miasta. Batalion został jednak w tym samym roku przegrupowany do Niska i Jarosławia.
?php>
W okresie pokoju
?php>
Jak podkreśla dr T. Banaszek, po wojnie polsko-bolszewickiej nasza armia przeszła na pozycje pokojowe. Kraj podzielono na 10 okręgów korpusów. 3 okręg generalny Kielce został zlikwidowany, a jego dowództwo oddelegowano do 10 korpusu w Przemyślu. Teren województwa kieleckiego podlegał pod czterech dowódców okręgów. Powiat ostrowiecki znalazł się pod dowództwem okręgu w Przemyślu. W samym Ostrowcu od stycznia 1922 r. istnieje garnizon, obejmujący swym zasięgiem powiaty opatowski i iłżecki. Liczył 34 żołnierzy.
?php>?php>W latach 1922 -1939 w naszym mieście mieściła się Powiatowa Komenda Uzupełnień z poborem eksterytorialnym. Przez dwa lata stacjonował XXVI batalion saperów 4 pułku z Sandomierza. Pomagał mieszkańcom przy powodzi. Do 1924 r. funkcjonował pluton żandarmerii 10 dywizjonu. Miasto było również siedzibą Komendy Powiatowej Przysposobienia Wojskowego na powiat opatowski, która opracowywała szczegółowe plany organizacji, wyszkolenia i zapatrzenia, prowadziła wychowanie fizyczne, współpracowała z władzami administracyjnymi i szkolnymi, zarządami organizacji i stowarzyszeń. Organizacjami prowadzącymi przysposobienie wojskowe były w 1931 r. m.in. Związek Strzelecki, Towarzystwo Gimnastyczne ?Sokół?, KSZO, straż miejska i pożarna. W sumie ćwiczyło 463 mieszkańców.
?php>
Produkcja zbrojeniowa
?php>
?php>
-Niezwykle ważnym elementem była rozpoczęta w 1926 r. produkcja zbrojeniowa w Zakładach Ostrowieckich, które w tym czasie były zakładem prywatnym i na dodatek z kapitałem zagranicznym ? mówi dr T. Banaszek. -Produkowano w nich skorupy pocisków artyleryjskich, kopuł pancernych oraz bomb lotniczych. Kopuł wykonano co najmniej kilkaset dla różnych rodzajów wojsk na ufortyfikowanych liniach granicy z Niemcami, czy Związkiem Sowieckim. W 1929 r. miesięczna produkcja pocisków artyleryjskich wynosiła 19.450 sztuk. Zakłady Ostrowieckie ściśle współpracowały z Departamentem Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1936 r. ZO miały być drugą, po zakładach w Skarżysku, wytwórnią amunicji, ale planów tych nie zrealizowano.
?php>
Przygotowania do drugiej wojny światowej
?php>
?php>
Przygotowania do ewentualnej wojny regulowało wiele aktów prawnych, przyjętych głównie w latach trzydziestych. Na ich podstawie wojewodowie i starostowie mieli za zadanie organizację przygotowań do działań wojennych. Ich zadaniami było uzupełnienie i zaopatrzenie armii, koordynowanie współdziałania wojska z władzą cywilną i wszystkimi czynnikami społecznymi. W opatowskim starostwie funkcjonował referat mobilizacyjny, zajmujący się powoływaniem żołnierzy rezerwy oraz świadczeniami osobistymi i rzeczowymi do jednostek osłonowych, a także prowadzący m.in. ochronę obiektów i łączności, obronę przeciwlotniczą i przeciwgazową. Przygotowania do wojny prowadziła także nieliczna policja państwowa, która przeznaczona była do przeciwdziałania wrogim elementom, a więc np. byłym komunistom po wyrokach, tzw. V kolumny.
?php>?php>Komisariat policji w Ostrowcu miał ochraniać m.in. stację transformatorową, mosty na Kamiennej przy alei 3 Maja i ulicy Sandomierskiej. We wrześniu 1939 policjanci zostali wcieleni do armii. Istotne było przygotowanie do wojny służby zdrowia. Na terenie naszego województwa liczba łóżek szpitalnych, wynosząca 3316, została powiększona w 1939 roku o 20%. W ostrowieckiej Ubezpieczalni Społecznej na czas wojny planowano zabezpieczyć 60 łóżek. Z kolei Polskie Koleje Państwowe miały po mobilizacji za zadanie przewieźć około 700 tys. żołnierzy do miejsc operacyjnych. Tak na teren naszego województwa przetransportowani zostali przed kampanią wrześniową żołnierze z Kresów Wschodnich. Biuro Wojskowe Dyrekcji Okręgowych Kolei Państwowych w Radomiu w 1937 r. złożyło dla stacji w Ostrowcu zapotrzebowanie na 144 robotników do wyładowywania wagonów przy likwidacji ruchu towarowego, 80 robotników z chwilą mobilizacji do opróżniania placów, magazynów i ramp oraz 168 robotników na wypadek osłony do wyładowywania wagonów przy likwidacji ruchu towarowego. Przewidywano także zatrudnienie 4 stolarzy, 6 cieśli, 4 robotników budowlanych stacji Czerwonego Krzyża oraz 6 cieśli i 8 robotników do budowy sanitariatów. Wydawane były również instrukcje, związane z wsparciem sektora rolnego i aprowizacji, mającym na celu zaopatrzenie wojska i ludności cywilnej w produkty rolne podczas wojny. Każdy powiat miał określoną ilość żywności skierować dla wojska. Jednym z magazynów tej żywności miał być Browar Saskiego. W Ostrowcu sformowano także Biuro Cenzury Pocztowej. Ostrowiecka Komenda Rejonowa Uzupełnień w pierwszej kolejności miała uzupełniać żołnierzami rezerwy pułki piechoty w Sandomierzu, Staszowie, Jarosławiu, Rzeszowie, Przemyślu, pułk ułanów w Rzeszowie, pułki artylerii lekkiej w Kielcach i Jarosławiu, pułk strzelców podhalańskich w Samborze, pułk saperów w Przemyślu oraz szwadron kawalerii dywizyjnej i kompanie łączności w Kielcach.
?php>
Lekarzy kierowano z kolei do szpitali w całej Polsce. W ramach obrony przeciwlotniczej uruchomiono w 1937 r. w naszym mieście służbę dozorowania ze zbiornicą i specjalnymi posterunkami. Jego dowódca był kapitał Rauch. W marcu 1939 r. powstały także dwa plutony artylerii przeciwlotniczej, mające zapewnić ochronę Zakładom Ostrowieckim. Były uzbrojone w cztery działa przeciwlotnicze kaliber 40 mm ?Bofors? i 4 ciężkie karabiny maszynowe. Co ciekawe, koszt wystawienia jednego plutonu wynosił według cen z 1938 r. ok. 260 tys. zł. Po zajęciu Ostrowca przez Niemców żołnierze z obu plutonów walczyli nad Wisłą. Co ciekawe, w 1938 r. z budżetu miasta na obronę przeciwlotniczą i przeciwgazową wydatkowano 1.827 zł, a w 1939 r. już ponad 25 tys. zł.
?php>?php>-Ostrowiec odegrał istotną rolę w systemie obronnym II RP ze względu na istnienie garnizonu Wojska Polskiego, szczególnie w pierwszych latach niepodległości oraz produkcję zbrojeniową Zakładów Ostrowieckich. Był ważnym ośrodkiem obrony przeciwlotniczej oraz w zakresie aprowizacji ? reasumuje dr Tadeusz Banaszek.
?php>
Użytkowniku, pamiętaj, że w Internecie nie jesteś anonimowy. Ponosisz odpowiedzialność za treści zamieszczane na portalu ostrowiecka.pl. Dodanie opinii jest równoznaczne z akceptacją Regulaminu portalu. Jeśli zauważyłeś, że któraś opinia łamie prawo lub dobry obyczaj - powiadom nas [email protected] lub użyj przycisku Zgłoś komentarz
Hutnicza manifestacja w stolicy! (foto)
Ciemnogród weź sobie snusa jak narkoman nawrocki a później jazda do swojego pana do Moskwy
Polak patriota
06:09, 2025-05-25
KSZO przegrywa kolejny mecz w ciągu kilku dni!
Widocznie się kasa nie zgadzała 🤣🤣🤣
PUSTY DZBAN
20:36, 2025-05-24
KSZO przegrywa kolejny mecz w ciągu kilku dni!
Koncertowo stracone szanse na baraże
Wiesiek
20:26, 2025-05-24
Hutnicza manifestacja w stolicy! (foto)
Zatroskany, za to wiemy co robił nasz ,,Agent Bolszewik" aby zniszczyć Hute w Ostrowcu. I to na progu budowy autostrad. A co my robiliśmy? Kilakrotnie wybieraliśmy go do władz miasta. Teraz wybraliśmy większością w pierwszej turze Trzaskowskiego, żeby eteesy i inne obskubywacze nas i naszej gospodarki z pomocą sprzedajnych, już bez żadnych oporów niszczyły polska samodzielność. Polską gospodarke. Każdy kto trenował miny przed lustrem, wie że im dłużej się to robi, tym miny są coraż bardziej idiotyczne. Własnie taki, coraz to bardziej pusty, idiotyczny uśmieszek towarzyszy Trzaskowskiemu. Co świadczy że, im dłużej trwa kampania, tym, już nie mówie o czymś merytorycznym, ale nawet coraz trudniej jest mu zachować tak dobrze przećwiczoną mine pozera jakim jest. Jest coraż bardziej w pisku że to w końcu ktoś zauważy. Coraz bardziej pusty dzban. (nie obrażając tu naszego forumowicza). Coraż bardziej w nim huczy, i nawet nie trzeba przykładać ucha. Pustostan umysłowy próbuje wypełnić wiraszkowaniem. Szanowny ciemnogrodzie to Was kiedyś w d--e ubodzie. Żadne manifestacje i wiece, po spuszczeniu ze smyczy tego Rządu, po domknięciu systemu przez już dawno sprzedanych i ustosunkowanych w innych krajach teoretycznie nam jeszcze służących polityków, czy pracujących na obcym pasku rządzących,czy pseudo menadzerów, po tym już nie pomogą. To ostatni moment na próbe jeszcze zablokowania nogą zamykających się drzwi. Trzasksją dzwiami przed nosem wolnych mediów, aby możliwie jak najdłuźej utrzymać w tajemnicy to że już jesteśmy sprzedani i ubezwłasnowolnieni. Ścigają nawet Zorro, który mógł by sie stać symbolem protestu przeciwko temu. Na razie w to nie wierzymy, łudzimy się że to nie prawda, że mamy pro Polski Rząd. Każdy z nich tymczasem ma już konta w rajach i spakowany plecak ucieczkowy. Będziemy jeszcze głębiej tam gdzie nam się wydaje że nie jesteśmy. I płacz nie pomoże. Teraz nie prowadzi się wojen zbrojnych. Putin jest ostatnim idiotą który to zrobił. Teraz przejmuje sie władze nad państwami wyniszczając im gospodarki. Za pomocą sprzedajnych folksdojczów. 80% polskiej gospodarki jest już w obcych rękach, lub pod nadzorem lobbystów. Ten Rząd jest gotowy sprzedać reszte. A Wy beztrosko wybieracie sobie ustosunkowanego z nimi pozera. To ma nazwe. To się nazywa syndrom sztokcholmski.
Ciemnogród
14:11, 2025-05-24
Brak komentarza, Twój może być pierwszy.
Dodaj komentarz