Czy MEC obroni się przed wielomilionową karą? Jest odwołanie

Świętokrzyski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Kielcach nałożył na ostrowiecką Miejska Energetykę Cieplną karę w wysokości 65, 3 mln zł., bo ta w latach 2021-2022 nieterminowo regulowała opłaty za emisję CO2. O karze poinformował przed kilkoma tygodniami po tym, jak spółka już wcześniej uregulowała wszystkie zaległości. Zarząd MEC wniósł już odwołanie do organu drugiej instancji, tj. Głównego Inspektora Ochrony Środowiska.

- W nawiązaniu do informacji, dotyczących decyzji Świętokrzyskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Kielcach z dnia 21 listopada 2024 r. o nałożeniu na spółkę Miejska Energetyka Cieplna Sp. z o.o. kary administracyjnej w wysokości 15 335 805 zł za niedokonanie w terminie do 30 kwietnia 2022 r. rozliczenia wielkości emisji CO2 za rok 2021 oraz w wysokości 49 923 366 zł za niedokonanie w terminie do 30 kwietnia 2023 r. rozliczenia wielkości emisji CO2 za rok 2022 informuję, że jest to decyzja organu pierwszej instancji, która nie ma charakteru ostatecznego i tym samym nie podlega wykonaniu. Zarząd MEC w dniu 10 grudnia 2024 roku wniósł odwołanie do organu drugiej instancji, tj. Głównego Inspektora Ochrony Środowiska- mówi Dariusz Wojtas, prezes zarządu MEC w Ostrowcu Świętokrzyskim.

Odwołanie złożone przez MEC, jak słyszymy, podnosi szereg zarzutów w kierunku naruszenia przez ŚWIOŚ przepisów Kodeksu Postępowania Administracyjnego, a przede wszystkim Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. W odwołaniu wskazano zaniedbanie przez ŚWIOŚ kluczowych aspektów proceduralnych, w tym zlekceważenie wniosków dowodowych złożonych przez spółkę. \

- Decyzja ŚWIOŚ nie uwzględnia istotnego wpływu siły wyższej, która doprowadziła do trudnej sytuacji spółki, co skutkowało nieterminowym umorzeniem uprawnień- mówi prezes Dariusz Wojtas. Świętokrzyski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, wydając decyzję o nałożeniu kary dla spółki, nie wziął pod uwagę faktu, że na dzień wydania tej decyzji spółka nie narusza już prawa. Do 1 lipca 2024 r. umorzone zostały wszystkie zaległe uprawnienia do emisji za rok 2021 i 2022, a wymagane do umorzenia uprawnienia za rok 2023 zostały umorzone w terminie.

Warto pamiętać, że o niewypełnieniu przez MEC obowiązku za lata 2021 i 2022, należy mieć na uwadze sytuację finansową spółki w tamtym okresie, która była efektem splotu czynników zewnętrznych, będących poza wpływem Spółki, a w głównej mierze wynikiem sytuacji polityczno-gospodarczej w kraju i Europie.

- Już pod koniec 2021 roku dotknęły nas skutki wojny hybrydowej prowadzonej przez Rosję, które widoczne były w postaci wzrostu cen gazu i węgla (importowanych z Rosji)- mówi prezes MEC, Dariusz Wojtas. Z początkiem 2022 roku, w wyniku agresji zbrojnej na Ukrainę, rynek węgla znalazł się w niespotykanej dotąd kryzysowej sytuacji - nastąpiło załamanie podaży surowca oraz gwałtowny wzrost cen. Cena zakupu węgla wzrosła z 260 zł/t w roku 2021 do 1700 zł/t w roku 2022. Jednocześnie, w tym samym okresie, ceny uprawnień do emisji CO2 wzrosły z kilkudziesięciu euro do 100 euro za tonę, co było wynikiem spekulacji graczy giełdowych w warunkach toczącej się wojny. Wszystkie te czynniki spowodowały, że ceny w taryfach Spółki, zatwierdzanych przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nie nadążały za drastycznie rosnącymi kosztami prowadzenia działalności przez spółkę. Akceptacja wniosków o zmianę taryf przez Prezesa URE jest procederem wydłużonym — w skrajnym przypadku proces decyzyjny w stosunku do wniosku taryfowego MEC trwał aż 7 miesięcy. Spółka stanęła przed koniecznością dokonania dramatycznego wyboru co do pierwszeństwa przeznaczenia niewystarczających wpływów taryfowych. Kryterium wyboru wyznaczył przede wszystkim podstawowy cel, dla jakiego powołana została spółka, czyli zaspokojeniu zbiorowych potrzeb wspólnoty poprzez zaopatrzenie w energię cieplną. Mając na uwadze konieczność faktycznego zabezpieczenia produkcji ciepła dla potrzeb mieszkańców naszego miasta w budynkach wielorodzinnych i jednorodzinnych, Spółka obrała kierunek zapewnienia w pierwszej kolejności zakupu miału węglowego przed zakupem uprawnień do emisji. Zarząd Spółki w uchwale podjął decyzję, by przeznaczyć wszystkie posiadane środki pieniężne własne oraz pozyskane ze źródeł zewnętrznych w pierwszej kolejności na zakup miału węglowego, celem utrzymania przez spółkę niezakłóconej produkcji ciepła i zaspokojenia w tym zakresie potrzeb mieszkańców Ostrowca Świętokrzyskiego, a w przypadku dysponowania przez spółkę wolnymi środkami finansowymi, pozostałymi po zakupie niezbędnej ilości miału węglowego, dokonać nabycia uprawnień do emisji CO2, w ilości nieumorzonej za rok 2021 oraz za rok 2022. Decyzja Zarządu, konsultowana z właścicielami spółki, była wprost podyktowana zapewnieniem bezpieczeństwa dostaw ciepła dla mieszkańców miasta.

Należy brać pod uwagę, że każda spółka funkcjonuje w innych realiach, a jedynie spółka MEC była związana w tym czasie umową inwestycyjną z 2001 roku, która wymuszała wielomilionowe spłaty na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki (w okresie poprzedzającym tę kryzysową sytuację MEC spłacił do NFOŚiGW ponad 10 mln zł).

Kara dla Miejskiej Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. nie jest przypadkiem odosobnionym wśród przedsiębiorstw ciepłowniczych. Wiele innych podmiotów w niedalekiej przyszłości będzie musiało zmierzyć się z podobnymi wyzwaniami. Według raportu Urzędu Regulacji Energetyki „Energetyka w liczbach — 2022" (raport za 2023 rok nie jest jeszcze dostępny) rentowność przedsiębiorstw ciepłowniczych wyniosła (-)22 %, co oznacza, że ponoszą one wysokie straty na prowadzeniu tej działalności. Jest to wyraźny sygnał, że realizacja polityki klimatycznej stawianej przez Unię Europejską i polski rząd dla firm ciepłowniczych jest niemożliwa do zrealizowania i oderwana od realiów ekonomiczno- gospodarczych. Systemowy charakter problemu został dostrzeżony przez Wojewódzkie Rady Dialogu Społecznego w Katowicach i w Lublinie, które w swoich stanowiskach wskazały na konieczność pilnych zmian w przepisach dotyczących nakładania kar za brak rozliczenia uprawnień do emisji CO2, a przede wszystkim o miarkowanie kar administracyjnych w oparciu o rzeczywiste okoliczności i możliwości finansowe podmiotów oraz o zapewnienie zgodności systemu karania z zasadą proporcjonalności wynikającą z Konstytucji RP oraz prawa europejskiego.