NIK w miażdżącym raporcie o budowlach ochronnych! Jak jest w Ostrowcu, a jak w całym kraju?

Tematyka dotycząca budowli ochronnych pojawiła się na zebraniu SRO Śródmieście, gdzie przewodniczący Józef Sołtys, pytał co z nimi będzie dalej?

– Na osiedlu Śródmieście mamy bardzo dużo schronów, niektóre z nich wspólnoty mieszkaniowe przerobiły je na piwnice- mówił Józef Sołtys. Takie rozwiązanie może i było właściwe, ale nie gdy za naszą granicą mamy wojnę. Schrony mamy na ulicy Górzystej, Sieneńskiej, Stodolnej, czy Iłżeckiej. Co z nimi dalej?

Odpowiedzi na to pytanie, a także analizy dotyczącej nie tylko Ostrowca Świętokrzyskiego należy upatrywać w raporcie Najwyższej Izby Kontroli  pn. „Zapewnienie obywatelom miejsc schronienia w budowlach ochronnych

na wypadek wystąpienia zagrożenia”. Oto tylko fragmenty.

Dwa lata po wybuchu wojny w Ukrainie, w Polsce na miejsce w schronach i ukryciach może liczyć niecałe 4% mieszkańców (raport Państwowej Straży Pożarnej), obrona cywilna nie istnieje, a obywatele nie wiedzą, gdzie w razie zagrożeń mogą szukać bezpiecznego miejsca schronienia. Sześć z 32 gmin skontrolowanych przez NIK nie zapewniło takiego miejsca żadnemu ze swoich mieszkańców, a 68% poddanych oględzinom schronów i ponad połowa ukryć nie spełniały wymaganych warunków technicznych.

Przyczyną tej sytuacji, jak ustaliła Najwyższa Izba Kontroli, jest przede wszystkim brak podstawowych przepisów wskazujących odpowiedzialnych za zarządzanie budowlami ochronnymi, określających ich niezbędne wyposażenie oraz wymogi techniczne, jakie muszą spełniać, czy choćby definiujących czym jest schron. Wieloletni impas w tej kwestii ma przełamać przygotowywana przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) ustawa o ochronie ludności, której projekt, jak wynika z zapowiedzi resortu, powinien być gotowy do końca marca.

Trzeba pamiętać, że w marcu 2022 r. sejm przyjął natomiast ustawę o obronie Ojczyzny, która de facto zlikwidowała w Polsce obronę cywilną. Tak się stało, ponieważ ówczesny Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji nie zadbał o wprowadzenie do tej ustawy przepisów przejściowych, przedłużających obowiązywanie uregulowań dotyczących obrony cywilnej funkcjonujących od niemal 60 lat.

Do tej pory nie uregulowano także zasad budowy przydomowych schronów i ukryć. Projekt rozporządzenia w tej sprawie był opracowywany w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, jednak żeby przepisy mogły wejść w życie, konieczna jest ustawa, która będzie zawierała upoważnienie do wydania takiego rozporządzenia.

NIK skontrolowała Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej, 16 urzędów wojewódzkich, 16 starostw powiatowych oraz 32 urzędy gmin. Okres objęty kontrolą to lata 2020-2023 (do 29 września).

(…) Zgodnie z wytycznymi wydanymi przez szefa obrony cywilnej w 2018 r. planowanie zbiorowej ochrony ludności „…powinno być ukierunkowane na docelowe zapewnienie miejsc w budowlach ochronnych oraz ukryciach do doraźnego przygotowania dla co najmniej 25% ogółu ludności zameldowanej na obszarze administracyjnym danego miasta, z uwzględnieniem planów ewakuacji III stopnia dla pozostałej, niechronionej ludności”. W skontrolowanych przez NIK samorządach zadbało o to zaledwie  31% wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Na 32 objęte kontrolą gminy w 26 (81%) znajdowały się budowle pozostające w sytuacjach kryzysowych do dyspozycji mieszkańców.

W 2022 r. władze sześciu miast i gmin – Dęblina, Bogatyni, Krasnego, Żnina, Kędzierzyna-Koźla i Zdzieszowic nie zapewniły mieszkańcom żadnego miejsca ani w schronach czy ukryciach, ani w ukryciach do doraźnego przygotowania. W 14 gminach brak było miejsc w budowlach ochronnych, przygotowano natomiast doraźne miejsca ukrycia. O te ostatnie nie zadbano natomiast w 11 gminach.

Ile miejsc w schronach w Ostrowcu ?

Jak czytamy w raporcie NIK dotyczącym Ostrowca Świętokrzyskiego zgodnie z prowadzonymi przez Urząd ewidencjami budowli ochronnych oraz ukryć do doraźnego przygotowywania w latach 2020-2022 (na dzień 31 grudnia) na terenie Ostrowca Świętokrzyskiego było 19 budowli ochronnych (o pojemności 2336 osób) oraz 14 ukryć do doraźnego przygotowania (o pojemności 9698 osób). Według kart ewidencyjnych, osiem budowli ochronnych było schronami (o pojemności 1116 osób) a 11 ukryciami (o pojemności 1220 osób).

(…) Biorąc pod uwagę skorygowane dane, z wymienionych miejsc w latach 2020-2022, w razie wystąpienia zagrożenia, mogło szacunkowo skorzystać odpowiednio: 16%, 17%, 17% mieszkańców

Jak czytamy w raporcie NIK wiceprezydent wyjaśnił iż: wskazana w wykazach liczba miejsc ochronnych nie stanowi potencjału jakim dysponuje miasto. Świadczy o tym chociażby wynik ogólnopolskiej inwentaryzacji budynków i obiektów budowlanych służących do schronienia ludności, jakiej dokonała Państwowa Straż Pożarna. Wynika z niej, że na terenie miasta Ostrowca Świętokrzyskiego wskazanych jest około 650 lokalizacji, gdzie ludność może znaleźć schronienie w przypadku sytuacji kryzysowych. Lokalizacje wskazane w aplikacji (…) SCHRONY, nie znalazły się w żadnych rejestrach ani wykazach, a mimo to aplikacja wskazuje je jako miejsce ukrycia. Tak więc procentowy wskaźnik miejsc schronienia i ukryć jest jedynie punktem statystyki, a nie rzeczywistym stanem wykorzystania wszystkich istniejących miejsc służących ochronie ludności.

www.schrony.straz.gov.pl

 Trzeba wiedzieć, że na potrzeby inwentaryzacji w Komendzie Głównej PSP opracowana została specjalna aplikacja, w której przechowywane były wszystkie zebrane dane. Na jej podstawie powstała darmowa aplikacja, www.schrony.straz.gov.pl, która umożliwia wyszukiwanie na mapie miejsc schronienia zarówno na komputerach stacjonarnych, laptopach, jak i urządzeniach mobilnych. Jednak zdaniem NIK, w przypadku realnego zagrożenia aplikacja nie zapobiegnie np. przepełnieniu poszczególnych obiektów. Nie wskazuje bowiem mieszkańcom konkretnego miejsca schronienia, a jedynie wszystkie dostępne w okolicy. Szczegółowe wskazania mogłaby zapewnić aplikacja typu mObywatel lub narzędzia o działaniu zbliżonym do alertu Rządowego Centrum Bezpieczeństwa (RCB). W okresie objętym kontrolą, ani MSWiA, ani Komenda Główna PSP nie prowadziły prac związanych z opracowaniem takiej aplikacji.

I co dalej?

Najwyższa Izba Kontroli skierowała do premiera wnioski de lege ferenda o podjęcie pilnych działań, w tym zobowiązujących Ministrów – Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rozwoju i Technologii do przygotowania odpowiednich projektów aktów prawnych lub zmian w obowiązującym prawie.

Na podstawie raportu NIK opr. pas

Z ostatniej chwili

Zarząd Związku Miast Polskich na swym piątkowym posiedzeniu, w którym uczestniczył wiceprezydent Artur Łakomiec m.in. zaopiniował rozporządzenie MSWiA w sprawie warunków technicznych i warunków technicznych użytkowania budowli ochronnych.