Jest nas już tylko 62 tys. Depopulacja największym problemem Ostrowca Świętokrzyskiego?

W Ostrowcu Świętokrzyskim żyje już tylko 62 tys. mieszkańców. Prognozy są takie, że do 2030 roku liczba mieszkańców miasta może spaść o kolejne 14 procent, a powiatu o 28 procent. Do 2035 roku w Ostrowcu prawdopodobnie mieszkać będzie mniej, niż 50 tys. osób. O depopulacji, o której systematycznie piszemy od wielu, wielu lat, otwarcie – jako wielkim problemie społecznym – zaczęli wreszcie mówić radni miejscy i powiatowi, a to przy okazji recenzowaniu raportów o stanie gminy Ostrowiec i powiatu ostrowieckiego za 2022 rok. Lepiej późno, niż wcale, choć liczba mieszkańców Ostrowca systematycznie zaczęła spadać już od 1995 roku. W tym roku bowiem w lutym liczba mieszkańców po raz pierwszy w historii przekroczyła 80 tys. i wynosiła dokładnie 80101. W następnym miesiącu spadła jednak poniżej 80 tys. i od tego momentu do dziś liczba mieszkańców już tylko i to w przerażający sposób spada.

Być może nieobecność prezydenta Jarosława Górczyńskiego ośmieliła radnych do pochylenia się nad trawiącą miasto depopulacją. Dwa lata temu dyskusji tej zabrakło przy przyjmowaniu takiego dokumentu, jak „Analiza ładu przestrzennego Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego w kontekście stwarzania możliwości rozwoju społeczno – gospodarczego jako czynnika przeciwdziałającego depopulacji”. To niezwykle ciekawy materiał, który wskazuje na to, że tylko rozwój miasta i to na wielu płaszczyznach może zatrzymać mieszkańców przed swoistym exodusem.

Od lat fachowcy mówią, że przy takim wskaźniku depopulacji nasze miasto funkcjonuje niejako w stanie awaryjnym, zwłaszcza że od 2002 roku przyrost naturalny na terenie Ostrowca Świętokrzyskiego utrzymuje się na ujemnym poziomie. W 2017 roku np. wskaźnik ten w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wynosił -6,4 i był zdecydowanie niższy od wskazań dla województwa świętokrzyskiego, w którym wskaźnik ten szacowano na -2,7 i dla kraju o wskaźniku 0. Poza ujemnym wskaźnikiem przyrostu naturalnego, spadek liczby mieszkańców w ostatnich latach ma również związek z ujemnym saldem migracji wewnętrznych i zagranicznych.

Ogromny wpływ na spadek liczby ludności naszego miasta mają także migracje wewnętrzne. Niejako przy okazji, legł mit o powszechnej emigracji zagranicznej. Nie ma to oparcia w liczbach, gdyż zagraniczne migracje stanowią nieznaczny odsetek, bo około 1 procent. Gdzie więc emigrują ostrowczanie? Głównymi celami zmian zamieszkania mieszkańców naszego miasta są największe miasta kraju oraz regionu. Według „Analizy ładu…”, w Warszawie mieszka ponad 800 osób, w Krakowie około 420, w Kielcach 215, w Lublinie około 90 oraz we Wrocławiu około 80. Ponadto, istotny odsetek ludności odpływowej kieruje się na tereny wiejskie powiatu ostrowieckiego, do Bodzechowa – około 660 osób, do Kunowa – 400, do Ćmielowa – 170, wreszcie do Waśniowa i Bałtowa – około 75 osób. Zauważalna jest tendencja do przeprowadzania się osób w wieku produkcyjnym od 25 do 35 roku życia oraz dzieci od lat 5 na tereny wiejskie. Oznacza to, że znaczna część młodych rodzin wybiera do osiedlenia się tereny podmiejskie w bliskim sąsiedztwie miasta.

O tym, że źle żyje w Ostrowcu Świętokrzyskim mówią przede wszystkim młode osoby, którzy uważają, że perspektywy życia w naszym mieście są raczej marne. Owszem, jakaś praca się dla nich znajdzie, ale za oferowane wynagrodzenie wyżyć się nie da, a cóż dopiero mówić o realizacji marzeń…  Pracodawcy mają bardzo duże wymagania, a pracownika chcą za darmo, na staż z biura pracy. Żeby znaleźć dobrą pracę, trzeba mieć też, niestety, niezbędne znajomości, a często i koneksje polityczne. Problemem jest wynagrodzenie za pracę. Owszem, Ostrowiec jest miastem starszych ludzi, bo większość młodych ludzi po studiach w Warszawie, Krakowie czy Łodzi nie chce wracać do małego miasteczka, gdzie rynek pracy jest naprawdę ubogi. Brakuje dobrze płatnych miejsc pracy i rozwoju zawodowego dla młodych ludzi, którzy podkreślają, że starzejące się społeczeństwo miasta zbyt mało im oferuje, by zatrzymać wyjazdy do innych miast.

Jak zmienić postrzeganie miasta? „Strategii Rozwoju Gminy Ostrowca Świętokrzyskiego na lata 2021-2030” zakłada w najbliższej przyszłości taką społeczność Ostrowca Świętokrzyskiego, która zdolna byłaby dysponować w mieście wielowymiarowymi możliwościami realizowania swoich, nie tylko lokalnych, ale również ponadlokalnych aspiracji zawodowych, publicznych i prywatnych. Społeczność taka mogłaby zamieszkiwać Ostrowiec Świętokrzyski, ale byłaby zintegrowana ponadlokalnie, w tym z dużymi miastami, a dzięki temu oceniająca niejako swoje miasto jako dobre miejsce do życia i pracy i przez to trwale wiążąca z nim swoją przyszłość. Zakłada się, że liczebność społeczeństwa nie zmniejszałaby się dzięki przyrostowi naturalnemu, jak i imigracji głównie dotychczasowych mieszkańców subregionu, ale także reemigracji. Społeczeństwo miasta powinno odzwierciedlać wysoki poziom kapitału społecznego, być wysoce zintegrowane wewnętrznie, nastawione na więzi i solidarną postawę wobec wszystkich jej grup wiekowych, sprawnościowych i zawodowych. W kreowaniu wysokiej jakości życia mieszkańców, obok kompletności i dostępności wszelkich usług edukacyjnych, opiekuńczych, socjalnych, senioralnych, mieszkaniowych, medycznych, kulturalnych, sportowych, rekreacyjnych, bezpieczeństwa i porządku publicznego, komunikacyjnych, komunalnych, akcentowana powinna być taka ich strukturalizacja, która zwiększa osobistą, rodzinną, społeczną, publiczną i zawodową aktywność mieszkańców. Szczególnie dotyczy to rozwijania – na wszystkich etapach życia, niezależnie od zamożności, sytuacji zdrowotnej – kapitału ludzkiego, kompetencji, wiedzy, innowacyjności, kreatywności, refleksyjności, inteligencji, fizycznej i psychicznej witalności, woli rozwoju osobistego, a także ich kapitału społecznego, czyli: wrażliwości społecznej, zaufania, gotowości współpracy, postaw obywatelskich, patriotyzmu lokalnego i aktywności publicznej, w tym samorządowej.

To pewne, że Ostrowiec Świętokrzyski, począwszy od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, w wyniku zmian gospodarczych, zaczął tracić dotychczasowe walory gospodarcze, a w ciągu dwóch dekad XXI wieku problemy demograficzne zdeterminowały jakość życia i podstawy bytu w naszym mieście. Ostrowieckie zapóźnienia w działaniach przeciwdziałających depopulacji powodują, że należałoby się zastanowić, czy bez zaangażowania państwa i wdrożenia w życie prawdziwej polityki ludnościowej kryzys naszego miasta w ogóle da się  przezwyciężyć… Dlatego dobrze się dzieje, że nareszcie radni mają na sercu problemy demograficzne naszego miasta, bo czekając na rozwiązania centralne muszą zdawać sobie sprawę, że rozwój Ostrowca Świętokrzyskiego tu i teraz w każdej dziedzinie powinien być planowany z uwzględnieniem panujących trendów demograficznych.