?Krzemionki? coraz bliższe wpisu na listę UNESCO! Prof. Jacek Lech o odkryciach w kopalni „Borownia”
Muzeum Historyczno -Archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim, wraz z Instytutem Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie i we współpracy z Samodzielną Pracownią Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Instytutu Archeologii i Etnologii PAN z Warszawy, przeprowadziło archeologiczne badania wykopaliskowe prehistorycznej kopalni krzemienia pasiastego ?Borownia?, położonej nad doliną rzeki Kamiennej, kilka kilometrów na południowy wschód od Krzemionek. Stanowisko zostało odkryte w 1921 r. przez przyszłych wybitnych uczonych ? archeologa Stefana Krukowskiego (1890 -1982) i geologa dr Jana Samsonowicza (1888 -1959).
-Wśród starożytnych kopalń krzemienia badanych dotąd w Polsce ?Borownia? wyróżnia się polem górniczym z licznymi, bardzo wyraźnie widocznymi zagłębieniami dawnych szybów oraz znacznymi wyniesieniami otaczających je hałd przyszybowych. Należy ona do niewielkiej grupy najlepiej zachowanych prehistorycznych kopalń krzemienia w Europie ? wyjaśnia profesor Jacek Lech, Kurator Naukowy Muzeum i Rezerwatu Krzemionki oraz kierownik badań wykopaliskowych kopalni krzemienia ?Borownia?. Profesor J.Lech mówi, że od około 1931 r. podejmowano próby niwelacji skraju pola górniczego w Borowni w celu powiększenia sąsiednich pól uprawnych. Dlatego na jej najlepiej zachowanej części został utworzony w 1934 r. rezerwat archeologiczny.
-Było to możliwe dzięki poparciu właścicielki terenu, M. Broel – Platerowej ? mówi profesor. -Od chwili odkrycia stanowisko było przedmiotem zainteresowania archeologów, przede wszystkim z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, a w drugiej połowie minionego stulecia również z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie i Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Do lipca br. prowadzone na terenie ?Borowni? prace archeologiczne miały charakter badań powierzchniowych.
Prowadzono również badania geofizyczne i innymi metodami technicznymi, wśród nich lotniczego skanowania laserowego. Podjęte w lipcu archeologiczne badania wykopaliskowe wynikały przede wszystkim z tegorocznej decyzji o zgłoszeniu tego obiektu wraz kopalniami ?Krzemionki Opatowskie? oraz ?Korycizna? na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Początkowo na listę światowego dziedzictwa miała być zgłoszona jedynie kopalnia w Krzemionkach. Przeprowadzone w ostatnich miesiącach konsultacje w międzynarodowym gronie specjalistów z zakresu listy światowego dziedzictwa wskazały, iż zgłoszenie jednie kopalni w Krzemionkach, wobec faktu, iż w 2000 r. na listę światowego dziedzictwa została wpisana neolityczna kopalnia krzemienia w Spiennes (Belgia), wiążą się z dużym ryzkiem, iż zgłoszenie Krzemionek zostanie odrzucone. W ocenie polskich i zagranicznych specjalistów, szansa na wpisanie Krzemionek znacząco wzrośnie, jeżeli zgłosić je razem z kopalniami ?Borownia? i ?Korycizna? oraz osadą neolityczną w Ćmielowie, jako region prehistorycznych kopalń krzemienia pasiastego oraz związanych z nimi osad pradziejowych.
Tegoroczne badania wykopaliskowe mają umożliwić przede wszystkim datowanie absolutne metodą radiowęglową badanych fragmentów pola górniczego. Realizacja badań była możliwa dzięki wspaniałej pracy studentów archeologii z UKSW, odbywających w Borowni praktykę lub zaangażowanych do tych prac przez nasze muzeum. Badaniami objęto dwa fragmenty pola górniczego starożytnej kopalni, które zostały zniwelowane i częściowo zniszczone przez różne, również nielegalne działania.
-Na obszarze tym zadokumentowano ślady zniszczeń oraz zlokalizowano kilka niewidocznych już na powierzchni szybów górniczych wraz z towarzyszącymi im prehistorycznymi hałdami gruzu wapiennego wydobytego w trakcie drążenia szybów o kilkumetrowej głębokości ?mówi prof. J. Lech. -Odsłonięte struktury zadokumentowano. Zebrano pozostałości po prehistorycznej obróbce krzemienia w postaci ponad 6 tys. okazów różnych odpadków produkcyjnych, a wśród nich kilkanaście interesujących narzędzi i ich półwytworów. Najważniejsze znaczenie będzie prawdopodobnie miała seria uzyskanych prób węgli drzewnych, która pozwoli ustalić chronologię odkrytych struktur starożytnej kopalni i dostarczy danych do rekonstrukcji środowiska naturalnego z okresu jej funkcjonowania.
Jak się dowiedzieliśmy, pierwsze naukowe podsumowanie tegorocznych prac zostanie przedstawione na ?Drugim Krzemionkowskim Seminarium Archeologicznym. Wiosna 2018?. Seminarium odbędzie się w Muzeum Archeologicznym i Rezerwacie Krzemionki w dniach 23 i 24 marca 2018 r.
